21 augustus 2017 | in de media
Voor Horses Magazine interviewde ik dressuurruiter Madeleine Witte-vrees. Zij is net tweede geworden bij het CHIO Grand Prix. Het is donderdag 22 juni 2017.
Het lijkt zo makkelijk
“Mijn paard doet altijd zijn best en ik ook. Meer kunnen we niet doen.” Het klinkt mij zo logisch in de oren, tegelijkertijd weet ik als sportpsycholoog hoe moeilijk dit is. Zeker bij belangrijke wedstrijden kan de druk hoog zijn, het draait immers om resultaat.
“Ik ben blij met mijn paard en blijf er zelf in geloven dat het kan.”
– dressuurruiter Madeleine Witte-Vrees
Plezier in het rijden
Ik heb gemerkt dat ‘plezier’ in topsport wordt weleens vertaald naar ‘lichtvoetigheid’. Alsof de sporter de wedstrijd niet zo belangrijk vindt. Wat Madeleine bedoelt is de focus op het paard en het rijden. Waarbij ze de strijd samen beleven en daarvan genieten. Vanuit de sportpsychologie een zinvolle benadering. Een paard is zeer gevoelig voor hoe de ruiter het wedstrijdterrein benaderd.
Juist door te laten zien ‘ik heb er zin in, wij gaan dit samen doen’ neutraliseert Witte-Vrees eventuele zorggedachten Een ruiter die zich zorgen maakt of het allemaal wel goed zal gaan geeft eigenlijk een signaal richting het paard ‘let op dit kan misgaan’. Vanuit een beschermingsmechanisme wordt dan alles op scherp gezet om te vluchten. Immers je geeft als ruiter de boodschap dat het wedstrijdterrein een plek is die beter vermeden kan worden. Het gevolg is een onrustig paard en daar win je geen wedstrijden mee.
“Geniet van iedere wedstrijd”
– Madeleine Witte-Vrees
Spanning voor de wedstrijd
Uiteraard beleeft ook Witte-Vrees ook spanning voor de wedstrijd. ‘Het goed willen doen’ en de kritiek die zij soms krijgt is niet altijd fijn. “Alsof ik expres een fout maak,” zegt ze. Het maken van fouten is vaak lastig voor ruiters op het hoogste niveau, juist omdat ze tot in detail weten wat beter had gekund.
Bij de CHIO rijdt Witte-Vrees voor de Nations Cup. Dat betekent dat de score die zij haalt van direct belang is voor de ranking van het landenteam. Hoe groot die invloed is wordt zichtbaar op zaterdag 24 juni. Bij het losrijden voor de Grand Prix Special trapt haar paard Cennin een ijzer af. Ze kunnen hierdoor niet starten, waardoor het Oranje-team direct uitgeschakeld is.
“Het is niet anders,” zegt Witte-Vrees. Dit is zo’n situatie waarin je als ruiter niet anders kan doen dan ‘accepteren’ hoe het gaat.
Zelfvertrouwen
De Amerikaanse Laura Graves wint uiteindelijk. Graves vertelt dat ze het wel spannend vond. Haar mentale voorbereidingstip is: “Zorg dat je mentaal voorbereid bent. Focus, blijf kalm en geloof in jezelf.” Dit zijn algemene mentale termen, daarom zal ik het kort toelichten.
Met ‘focussen’ bedoelt Graves, dat de ruiter zich richt op informatie die van belang is om een goede proef te rijden. Door rustig te blijven houdt zij haar hartslag, ademhaling en spierspanning onder controle, wat helpt bij de aansporing van het paard.
Zelfvertrouwen krijgt zij door goede momenten zoals het CHIO vast te leggen in haar geheugen door bewust na te gaan wat zij deed en voelde tijdens het rijden. Die informatie zal haar helpen nog meer goede wedstrijden te rijden.
Hier het artikel (klik op de afbeelding om ‘m te vergroten)
De kunst van het wachten
25 juni 2017 | in de media
Sinds 2011 werk ik samen met Rotterdam Topsport. Zij verwijzen onder andere topsporters door. Voor het Topsport Magazine werd ik geinterviewd. Waarom is het belangrijk om sporters behalve fysiek ook mentaal te begeleiden?
Leer topsporters en talenten mentale vaardigheden aan en vergeet als coach ook niet naar jezelf te kijken.
Hier het interview:
Vaak is het eten of gegeten worden
Leer topsporters en talenten mentale vaardigheden aan, en vergeet als coach ook niet om naar jezelf te kijken. Dat is het devies van Rotterdamse sportpsycholoog Daniëlle van der Klein-Driesen in een notendop. Onlangs bracht zij een boek uit over dit onderwerp: Gas en Rem in de sport.
Dimmen of gas geven op de juiste momenten vraagt om maatwerk. Volgens Daniëlle heeft elke sporter een eigen handleiding, of je nu individueel of in een groep moet presteren. Vanuit haar praktijk aan huis begeleidt zij topsporters en talenten mentaal. Sinds zeven jaar is zij verbonden aan Rotterdam Topsport.
Een carrière in de sportpsychologie? Vertel.
“Dat was voor mij bijna een vanzelfsprekende keuze, nadat ik als orthopedagoog en docent mijn loopbaan startte. Sport liep altijd al als een rode draad door mijn leven. Ik sportte zelf veel en ging met topsporters om, zoals marathonlopers Vivianne Ruijters en Luc Krotwaar. Atleten vroegen mij advies. Dat triggerde mij. Bij de Faculteit Bewegingswetenschappen heb ik toen mijn aantekening als sportpsycholoog gehaald en daarna mijn accreditatie voor de Vereniging voor Sportpsychologie Nederland (VSPN).
Als sportpsycholoog werkt Daniëlle vaak met talenten van twaalf tot eenentwintig jaar. Volgens haar is het logisch dat zij bij deze leeftijdscategorie veel wordt ingezet, doorgaans op verzoek van hun coaches. “Vanaf je twaalfde gaat de druk omhoog, zowel in de sport als op school.
De druk stijgt. En dan?
“Deze talenten ervaren druk vanuit ‘het systeem’. Je moet nu eenmaal voldoen aan selectiecriteria die gesteld worden om op het hoogste niveau mee te mogen draaien. Ze ervaren echter ook druk vanuit zichzelf, ze zijn gedreven en willen presteren. Falen of fouten maken is moeilijk, zeker als er meerdere ogen op je gericht zijn. Soms gaat het gas er in één keer open en ontploffen ze ogenschijnlijk vanuit het niets tegen de scheidsrechter of een tegenstander. Als coach of ouder kun je vooraf rekening houden met de factoren die dit veroorzaken, door wat je zegt en wat je laat zien met je eigen gedrag.”
Precies die dunne scheidslijn, van handelingen die je helpen te presteren naar handelingen die je juist belemmeren – dat is waar Daniëlle het over heeft in haar boek. Zij omschrijft dit als Gas en Rem en adviseert een balans in beiden en hoe dit voor elkaar te krijgen op de sportplek.
Een soort sweet spot dus?
“Als je als sporter graag wilt winnen en fel bent, dan is dat nuttig. Net als een situatie rustig overdenken en strategisch willen aanpakken. Maar een teveel aan gas uit zich in onbezonnen acties. Een teveel aan rem juist in piekeren, twijfelen en veilige keuzes maken. Niet echt praktisch in een wereld die bekend staat om snelle besluiten. Als je als keeper te veel nadenkt over een naderende bal gaat het fout. Uiteindelijk draait het om de optimale prestatie. Niet alleen bij de sporter, ook bij de coach. Hoe moeilijk dat is, zag je in de kampioenswedstrijd van Excelsior-Feyenoord.”
Hoe bereik je zo’n optimale prestatie?
“Wees je eerst bewust van jouw categorie. Heb je eerder te veel Rem of te veel Gas? Weet je hoe je jezelf en als team kunt herpakken als het niet loopt? Nederlands hockeyteamspeelster Marloes Keetels zegt in mijn boek: ‘Coaches die zelf door het lint gaan, creëren een team dat als kip zonder kop gaat spelen’. Mijn methodiek is een standaard, de oplossing is op maat. Je leert bijvoorbeeld als sporter hoe je jouw aandacht alleen richt op datgene wat ertoe doet en wat je bijvoorbeeld met ‘storende’ gedachten kunt doen. Op het sportveld kun je dit oefenen door ‘resultaat’ in je training te verwerken en de sporter zich bewust te maken welk gedrag helpt bij succes. Maar altijd met hetzelfde doel: voorbereid zijn om het beste van jezelf te laten zien.”
Daniëlle beschrijft in haar boek de aanpak van coach Thomas Notermans bij zijn roeiers Marieke Keijser en Janneke van der Meulen. Volgens Daniëlle is dit het perfecte voorbeeld van het feit dat één groep verschillende behoeftes heeft.
Hoe ga je als coach om met die verschillen?
“De een vindt het prettig om vlak voor de start nog eens instructies te krijgen, de ander heeft juist meer behoefte aan ontlading. Thomas zegt: ‘Marieke moet je niet zenuwachtig maken. Gewoon een beetje lol samen hebben’. Net als judoka Matthijs van Harten die zich enorm goed voorbereid op een wedstrijd. Hij heeft echter ook van tevoren juist wat humor nodig om te kunnen ontspannen. Als je hem dan voedt met te veel informatie ervaart hij dat soms als heel onprettig. Dat is iets wat je als coach goed moet kunnen aanvoelen.”
Bestaat er ook zoiets als een Rotterdamse aanpak?
“Als ik een voorbeeld zou moet noemen, dan ga ik voor tenniscoach en voormalig profspeler Raemon Sluiter. Hij toont in zijn benadering een behoorlijke Rotterdamse nuchterheid ‘volgend jaar weer een Roland Garros’. Dit helpt om de sporter om beide benen op de grond te houden.” In het boek vertelt Raemon: “De avond voor de wedstrijd spreken we over de tegenstander. Hoe speelt ze, wat gaat Kiki doen. We herhalen dingen die belangrijk zijn. Kiki kan snel afgeleid zijn. Ze heeft dan de neiging als er iets gebeurd om dan heftig te reageren, bijvoorbeeld door een foute bal, een geluksbal, gedrag van de tegenstandster. Dit kan haar taakgerichtheid verstoren.”
Als afsluiter een gouden tip?
“Blijf bij jezelf, maar houd rekening met elkaar. Wanneer je als topsporter je bewust bent wat je prestatie zou kunnen verstoren, dan kun je je daarop voorbereiden en oplossingen vooraf zoeken. In mijn boek staan veel voorbeelden hoe je dit kunt doen. Je ziet hoe je een mentaal plan kunt maken en uitvoeren. Tot slot, laat zien dat je de sterkste bent en stem je houding daaropaf.
Het is eten of gegeten worden.
Einde interview. Je kan het hieronder integraal lezen. Floep naar pagina 44.
10 mei 2017 | in de media
In de uitzending van Radio Rijnmond spraken we over de mentale oorzaak van winst en verlies, maar ook wat er dan bij het Feyenoord publiek gebeurt.
Sportpsychologie in de voetbal gaat langzaam
De uitzending was een mooie mix van zinvolle vragen en humor met respect. Toen chef sport van RTV Rijnmond werd gevraagd waarom de sportpsychologie in de voetbal zo langzaam gaat zei hij:
“Straks komt er weer een uitzending komt met een man met een snor, die nog met een houten bal voetbalde, maar die heel veel zendtijd krijgt, terwijl iemand als Daniëlle met veel kennis heel weinig daarvan krijgt. Deze mannen zijn mede bepalend voor de publieke opinie.”
Wil je luisteren dat kan, klik aan:
Luister hier de uitzending van Radio Rijnmond terug.
Het eerste half uur gaat over de supporters, het laatste half uur gaat over de Feyenoordspelers.
10 mei 2017 | in de media
Een Interview in het Algemeen Dagblad naar aanleiding van de verloren wedstrijd bij Excelsior. Wat moet Feyenoord doen om toch te winnen? Erin blijven geloven is belangrijk.
Voor boze en teleurgestelde Feyenoord-supporters is er een wijs advies. “Blijf er in geloven”, zegt Daniëlle van der Klein. Sportpsychologe Daniëlle van der Klein zag gisteren in de Kuip de meest uiteenlopende reacties op het verlies van Feyenoord.
Daniëlle:
Je persoonlijkheid draagt bij aan hoe je reageert als de wedstrijd in zo’n teleurstelling eindigt.
Omgaan met frustratie
Van der Klein schreef er recent het boek GAS en REM in de sport (meer informatie over het boek vind je hier) over.
“Je voelde rond de wedstrijd een enorme spanning”, zegt ze. “De hele stad stond al dagen op zijn kop. Je persoonlijkheid draagt bij aan hoe je reageert als de wedstrijd in zo’n teleurstelling eindigt.
Sommige supporters vluchtten gisteren letterlijk weg uit de Kuip. Een jongen naast me sloeg keihard tegen het stoeltje voor hem. De één wordt hoorbaar boos, emoties hebben dan de overhand: gas. De ander blijft rustig, is bezig met zijn gedachten: rem. Mensen vinden dat vaak knap, maar misschien zeggen ze van binnen wel hele erge dingen.”
Emotioneel
Ook het wangedrag van supporters in de stad kan Van der Klein verklaren. ,,Als je heel emotioneel wordt, kan het zijn dat je rem niet meer werkt. Normaal zegt het controlesysteem in je hoofd ‘doe rustig, er komt wel weer een nieuwe kans’. Supporters die agenten en ME te lijf gaan, gebruiken hun rationele brein niet. Daarmee denk je logisch na over de gevolgen voor jezelf en de ander.”
En dat laatste kan volgens de sportpsycholoog ook een negatieve uitwerking hebben op de prestatie van Feyenoord tijdens de beslissende competitiewedstrijd. ,,Het wangedrag van de supporters in de stad doet waarschijnlijk iets met de spelers van Feyenoord. Het werkt zeker niet prestatiebevorderend”, verzekert Van der Klein.
Daniëlle:
Supporters die agenten en ME te lijf gaan, gebruiken hun rationele brein niet.
“Supporters doen er dus goed aan in het kampioenschap te blijven geloven. Ik verwacht dat de supporters tegen Heracles vanaf minuut één achter de ploeg staan. Dat voelen spelers ook. Het zorgt voor sfeer in de Kuip en dat is op het veld te merken. Ik heb voor mijn boek ook scheidsrechter Kevin Blom gesproken. Hij zei ‘Feyenoord, dat knalt er bovenop. Zoveel mensen, dat maakt je als scheidsrechter scherper’.”
Herpakken
Voor sporters is het volgens Van der Klein zinvol om te weten hoe ze de spanning kunnen verminderen en zich kunnen herpakken tijdens de wedstrijd. Juist als emoties of vertragend werkende gedachten de overhand krijgen. ,,Haal even één keer diep adem. Zorg dat je aandacht blijft bij de bal en de situatie. Dat zorgt voor wat rust en maakt je weer even bewust van wat er moet gebeuren. Het helpt ook als de Feyenoord-spelers helemaal voorbereid zijn op elk scenario, of het nu goed of slecht gaat. Dan weten ze ook de oplossingen en lijkt het of ze het al eens eerder hebben meegemaakt.”
Ondernemer Kees Kremer uit Spijkenisse hoort dagelijks hoe diep de hunkering naar een titel bij zijn personeel zit. De directeur van het containerbedrij KC Trading heeft zelf niet zo veel met voetbal, maar hij snapt hoe belangrijk een kampioenschap voor veel van zijn vijftien werknemers is.
Escaleren
,,Het leeft heel sterk”, zegt hij. ,,Ik probeer dat ook te begrijpen. Komt iemand hier chagrijnig naartoe doordat het even niet gaat met Feyenoord of doordat het verschil met Ajax zo klein is, dan probeer ik dat gedrag te negeren. Anders gaat het al gauw escaleren. Dan denk ik: laat maar, het seizoen is bijna voorbij.”
Nee, nee, niet laten gebeuren, zegt bedrijfsarts Michael Aletrino, Rotterdam- en Feyenoordsupporter. ,,Als het werk onder de spanning lijdt, ga erover in gesprek”, adviseert hij. ,,Als iemand echt niet te genieten is, bespreek dan bijvoorbeeld dat hij de dag na de wedstrijd vrij neemt. Anders loop je het risico dat iemand zich een volgende keer ziek meldt, omdat hij denkt: het maakt ze toch niet uit hoe ik me voel.
Toon je betrokken bij je personeel.’
Als iemand echt niet te genieten is, bespreek dan bijvoorbeeld dat hij de dag na de wedstrijd vrij neemt..
– bedrijfsarts Michael Aletrino.
Relatietherapeute Kim Boersema uit Capelle aan den IJssel begrijpt vrouwen die zo’n fanatieke supporter als man hebben volledig. ,,Help, ik heb ook zo’n Feyenoordfan als echtgenoot. Als we uit eten gaan, hoop ik dat Feyenoord heeft gewonnen, anders gaat het uitje mooi niet door.”
Hier de link met Algemeen Dagblad: Feyenoord blijf er vooral in geloven.
