15 mei 2025 | in de media
Lees het gehele interview in het artikel: Voer voor psychologen: Strijd op het veld of in het hoofd: komt Ajax ‘mentale dreun’ te boven?
Daarin komen zowel Daniëlle als sportpsycholoog Rico Schuijers uitgebreid aan het woord. Enkele passages uit het interview.
Na de grote voorsprong van Ajax op PSV, leek de titelstrijd beslist. Maar nu krijgt de eredivisie alsnog een bloedstollende ontknoping, omdat Ajax in de laatste drie duels slechts één punt wist te halen. Komen ze dit te boven? “Ineens verandert de mindset: je moét winnen.”
“Ieder seizoen zie je weer de verbazing bij de topclubs als er onder kampioenschapsdruk slechter wordt gepresteerd. Van ‘het moeten winnen’ krijgen spelers last”, vertelt sportpsycholoog Rico Schuijers, die topsporters begeleidt, tegen RTL Nieuws.
“Voetballers trainen veel op passen en aannemen, maar lijken te vergeten hoe ze om moeten gaan met mentale druk. Een trainer kan zeggen: ‘kom op, blijf voetballen’, maar dat is lastig als je niet weet hoe. Dat terwijl je erop kúnt trainen. Ik vraag me af in hoeverre het eerste van Ajax dat doet.”
‘In je hoofd hangen de ballonnen al’
Ook sportpsycholoog Daniëlle van der Klein-Driesen van Flow Mentale Training, die onder andere de jeugdselectie van Feyenoord traint, zag hoe het zondag bij Ajax ineenstortte. “In je hoofd hangen de ballonnen al klaar. Maar opeens wint PSV, en dan verandert de mindset: je moét winnen. Dat haalt een bepaalde vrijheid van spelen weg. Op dit niveau mag je van ploeg verwachten dat ze leveren, maar dat blijkt dan toch lastig.”
Als je goed aan het spelen bent, dan ben je als speler alleen maar bezig met voetballen. “Waar liggen de ruimtes, hoe schakel ik snel tussen aanvallen en verdedigen, je hebt aandacht voor datgene wat je moet doen. Maar als het dan niét lukt, zie je vertwijfeling.”
Wat ook erg belangrijk is om spelers duidelijkheid te geven, is denken in scenario’s. Schuijers: “Het kan zijn dat je na drie minuten tegen een rode kaart aanloopt, dat een goede speler zich blesseert of dat je al snel achter komt te staan. Dat de scheidsrechter een andere beslissing neemt. Dat zijn allemaal afleidingen, die het spel kunnen beïnvloeden. Zorg dat je daarop voorbereid bent.”
“Door omstandigheden kan het zo zijn dat je maar 80 procent kunt leveren, maar dan is het wel handig om 100 procent te géven van die 80 procent.”
Verder is het belangrijk dat de trainers van Ajax en PSV hun groep te blijven steunen. Van der Klein-Driesen: “Je hebt het hele seizoen samengespeeld, het ging vaak heel goed, je moet hetzelfde blijven doen. In bewoordingen laten zien dat je in de spelers gelooft. Goede coaches blijven in elke situatie motiverend. Blijf erop hameren dat ieder z’n taak blijft uitvoeren.”
Positiviteit
Een goede coach moet zelf rust uitstralen, zegt Van der Klein-Driesen. “Is hij onrustig, dan zullen spelers dat ook worden.
Blijf benadrukken waar je als team goed in bent. Pak er een eerdere wedstrijd bij, waar iedereen lekker heeft gespeeld, en bespreek dan wat er allemaal goed ging, en hoe dat ging. Haal daar de positiviteit vandaan.”
Schuijers voegt nog toe dat het als speler zaak is niet weg te lopen van de spanning. “Omarm het, dit zijn de wedstrijden waar je het voor doet. Slaag je erin om dáár controle over te hebben, dan ben je een speler die bijna altijd goed speelt.”
Lees verder
Lees hier het gehele interview: Strijd op het veld of in het hoofd: komt Ajax ‘mentale dreun’ te boven?
25 maart 2025 | Sport in Perspectief
Onder leiding van Marc en Daniëlle afgelopen vrijdag – lentezonnetje erbij – was de eerste opleidingsdag een feit. Flow heeft hoge verwachtingen van de nieuwe Flow trainers in opleiding:
Julia is kinderpsycholoog en basketbalde op het allerhoogste niveau.
Pim behaalde zijn Master in talentontwikkeling & creativiteit en hij is sport- en prestatiepsycholoog i.o. Daarnaast doorliep hij de jeugdopleiding van PEC Zwolle en voetbalt hij nu bij V.V. Hercules.
Willemijn is toegepast psycholoog, hockeytrainer en buurtsportcoach & ambassadeur van de Europese Sportweek.
Flow’s aanpak is van de theorie én de praktijk. Dus na de nodige theorie begint het echte werk op het veld. Als je mentale training goed wil kunnen overbrengen moet je het ook in de praktijk ervaren hebben.
“Fijn om te ervaren hoe Flow de psychologie van welzijn en presteren op zo’n praktisch toepasbare manier aanbiedt.”
– Pim
Van de klas naar het gras
De kracht van Flow is dat het wetenschappelijke sportpsychologische en pedagogische theorieën praktisch toepasbaar maakt voor diverse doelgroepen. Hierdoor kunnen coaches, sporters en ouders de theorie direct toepassen bij trainingen en wedstrijden.
Met begrippen als GAS en REM, focus en zelfvertrouwen komt de soms ingewikkelde stof die mentale training nu eenmaal met zich meebrengt, meer tot leven. Dus veel concrete oefeningen, spelsituaties en ook veel lol. Dan leer je het beste!
“Een geslaagde eerste opleidingsdag van Flow; waar theorie en praktijk hand in hand gaan. En waar humor de sfeer luchtig houdt en persoonlijke verhalen de stof tot leven brengen.”
– Julia
“Een leuke eerste opleidingsdag gehad voor Sport in Perspectief-trainer! In een klein groepje de stof theoretisch en praktisch behandeld met veel ruimte voor interactie en feedback.”
– Willemijn
Binnenkort volgt een tweede opleidingsmiddag. Wordt dus vervolgd!
14 maart 2025 | in de media
Dat is ook precies wat ik probeerde toen ik vrij uitgebreid werd geïnterviewd door de twee journalisten. Mijn bijdrage aan het artikel is beperk tot enkele zinnen; ergens aan het einde van het lange artikel wordt ik geciteerd. Niets ten nadele van de auteurs zeg ik er voor de zekerheid maar direct bij! Het is heel goed dat ze dit onderwerp onder de loep nemen. Maar zoals ik al zei, plaats ik wel graag wat kanttekeningen.
Dus, hier gaan we:
Kinderen ervaren plezier in het voetballen bij een BVO (Betaald Voetbal Organisatie). Bij voetbal leren ze in een team samen te werken en positief te communiceren. Er wordt bij voetbal vaak gelachen en er zijn veel mogelijkheden voor speelse werkvormen. Juist dat spelen en plezier zorgt dat de vaardigheden makkelijker worden aangeleerd en waarmee de intrinsieke motivatie van de speler groeit.
Mentale worsteling van pubers
Kinderen tussen de 10 en de 18 jaar (de puberteit) ontwikkelen zich fysiek, sociaal-emotioneel en cognitief vaak in hun eigen tempo. Hierdoor verschillen de kinderen in hoe zij leren en hoe zij communiceren. Zoals bekend zijn puber hersenen nog niet volgroeid, waardoor ze soms emotioneel en impulsief gedrag vertonen.
Spelers hebben allemaal een ontzettende hekel aan verliezen en aan het maken van fouten. De hoge verwachtingen die zijzelf of hun omgeving (ouders en trainers) hebben, kunnen zorgen voor onzekerheid en angst: ben ik wel goed genoeg? Dat zorgt ervoor dat de vrijheid van spelen verdwijnt, wat de trainers weer terugzien in het spelniveau.
Waar is de winst te halen?
Investeer in de driehoek trainers – ouders – sporters
De staf om de voetballer heen is enorm belangrijk voor de sfeer in de groep en een positief sportklimaat. Waarbij kinderen in hun eigen tempo kunnen groeien en ontwikkelen. Hiervoor zijn drie dingen nodig:
- De trainers brengen veel tijd met de kinderen door. Daarom is het noodzakelijk dat zij goede pedagogische en mentale bagage hebben.
- De ouders spelen een belangrijke rol in het beschermen, positief steunen en loslaten. Hou daar rekening mee, sterker nog: gebruik dit!
- Zelfvertrouwen en plezier zijn de belangrijkste voorspellers dat de jonge spelers graag blijven voetballen en hun prestaties verbeteren. Daar moet tijd en energie in gestoken worden.
Iedereen voelt de urgentie; hoe het in de praktijk moet worden gebracht is de volgende stap.
Hier een citaat uit het artikel van Matthijs van Dam en Esther Scholten (de afbeelding is gemaakt door Olaf Kraak). Zij gingen overigens niet over 1 nacht ijs maar deden maar liefst vijf maanden onderzoek naar de cultuur in de jeugdopleidingen van het betaald voetbal.
Op driekwart van het artikel -nadat ze hebben duidelijk gemaakt dat er ook in de talentvolle jeugdelftallen een zeer felle concurrentiestrijd gaande is- een schrijven ze:
“Wat die rivaliteit versterkt, is dat voor voetballers lang niet altijd inzichtelijk is op basis waarvan opleidingen besluiten wie mag blijven en wie niet.”
“In een sport als schaatsen beslist de stopwatch”, illustreert Daniëlle van der Klein-Driesen, een sportpsycholoog en orthopedagoog die veel met voetbaltalenten werkt. “Maar hoe maak je spelinzicht meetbaar, of balgevoel?”
Het moge duidelijke zijn: in de felle concurrentiestrijd om de beste te worden vallen dit soort nuances vaak weg.
Zover dit artikel. Lees het artikel van Trouw hier: ‘De harde wereld van het jeugdvoetbal: een paar toppers en veel beschadigde zielen’
Sport in Perspectief®
Flow ontwikkelde hiervoor de methode Sport in Perspectief® waarbij sportorganisaties geholpen worden zo’n verantwoorde pedagogische en mentale aanpak te realiseren door trainers, spelers en ouders op en rond het veld te trainen. Flow heeft hier in 2019 én 2021 de Nationale Sportinnovator Prijs voor gewonnen.
Flow heeft onderzocht en ervaren hoe plezier en presteren hand in hand blijven gaan. Lees hier meer over Sport in Perspectief ®.
2 maart 2025 | sportpsychologie
Een mooi artikel van Sander Maassen van den Brink van de NOS over de druk van het gevecht om de eerste plek. Mij werd gevraagd hoe ik tegen de titelstrijd aankijk en dan vooral het mentale aspect.
Wat met name voor PSV geldt: winnen versterkt het teamgevoel, maar je moet als ploeg ook weten hoe te handelen als het minder gaat.
Hieronder het begin van het artikel. Goed dat de NOS hier aandacht voor heeft!
Daniëlle
De titelstrijd in de eredivisie tussen Ajax en PSV is voer voor sportpsychologen. Want waar Ajax nu wordt geroemd om de strijd die elke week geleverd wordt, hebben spelers van PSV soms het idee dat de vechtlust ontbreekt in de eredivisie.
PSV-aanvaller Noa Lang was vrij duidelijk na het Champions League-duel tussen PSV en Juventus. “We doen maar wat in de eredivisie. Als we dezelfde intensiteit op de mat leggen als in de Champions League, worden we makkelijk kampioen. Maar dat doen we niet, dus we staan terecht tweede.”
Middenvelder Guus Til zei na de bekeruitschakeling van PSV dat Go Ahead ‘liever de finale wilde halen dan wij’.
Het contrast met de woorden van Ajax-trainer Francesco Farioli is groot. “We willen allemaal het beste eruit halen, de spelers steken er enorm veel in.” En tegenover Het Parool zei hij: “Ik moet de spelers bedanken voor het verleggen van hun mentale en fysieke grenzen.”
‘PSV snel van slag’
Een verklaring voor het verschil kan zijn dat landskampioen PSV uit een jaar komt waarin alles lukte in de eredivisie. De verwachtingen zijn dan ook dat PSV kampioen wordt, maar het gewenste resultaat is er nu niet.
“De spelers zijn op het veld meer bezig met het probleem dan met goed presteren”, vertelt sportpsychologe Daniëlle van der Klein-Driesen van Flow Mentale Training.
“Alles is bij PSV natuurlijk enorm resultaatgericht. De club wil alleen maar kampioen worden. De rest telt als verlies. Dat is in principe goed, maar als je dan een keer verliest, raak je eerder van slag als dat niet lukt, want daaraan zijn de spelers niet gewend.”
De twijfel en onrust kan effect hebben op de spelers. “Ze gaan met een soort rem spelen. Je ziet vertraging in de actie, spelers kiezen voor veilige ballen en voor passes die niet op de goede plek komen. Dat gaat nog meer in je hoofd zitten. Er wordt niet meer gekeken naar hoe de bal op de juiste plek komt”, aldus Van der Klein-Driesen, die als sportpsycholoog topsporters en de jeugdselectie van onder andere Feyenoord traint.
Lees het volledige artikel op de site van de NOS: Vertwijfeling bij PSV, vertrouwen bij Ajax: titelstrijd is voer voor sportpsychologen
29 augustus 2021 | sportpsychologie
Beste ouders, we hebben jullie gemist. Het was stil zo zonder wedstrijden en niemand langs de kant. Soms wel lekker rustig, maar jullie kinderen en wij als team zijn blij dat jullie er weer bij mogen zijn.
Kleedkamertraining
Vrijdag kregen de ouders van de bovenbouw 15 t/m 21 toelichting over fysiek en mentaal en wat er allemaal in de opleiding gaat gebeuren dit seizoen. In een carrouselvorm, met een mentale kleedkamertraining.
Zij hebben in een korte sessie ervaren hoe de toepassing van mentale thema’s gaat. Vanuit een resultaat gerichte opdracht met tijdsdruk moesten zij presteren. Net als op het voetbalveld zorgt dat voor verschillen in prestatiegedrag. Waarbij sommige ouders rustig beginnen, andere spieken, eentje saboteren en anderen zeer gedreven aan de slag gaan. Een aantal ouders met meer kabaal, dan anderen. Gedreven om het goed te doen. Succesvol en soms wat minder.
Observeren in plaats van commanderen
Voor de trainers is het belangrijk om de verschillen in (prestatie)gedrag bij hun spelers te herkennen en daar op maat op in te springen. Het hele team, maar ook het individu. Dat vraagt een andere manier van kijken. Niet alleen naar de opstelling en voetbaltechnische- of tactische gedragingen, maar ook naar (prestatie)gedrag. Dat geeft de coach belangrijke informatie hoe zij hun spelers in hun kracht zetten en wat dat verstoord.
Sterker worden
Wanneer de ouders weten hoe het werkt en ze krijgen een ‘korte taakgerichte instructie’ zie je bij de ouders verbetering in de uitvoering. Het wordt rustig in de kleedkamer. Zij zijn gericht op hun taak en worden er daardoor beter in.
Daar moeten spelers ook achter komen. Zeker in de bovenbouw, kun je niet langer anderen (de scheidsrechter, medespelers, de coach of de tegenstander) de schuld geven van wat je laat zien op het veld.
Het draait erom: ‘waar steek je energie in, waardoor je het beste uit jezelf en je team haalt’.
Ouders kunnen hun kinderen helpen door los te laten. De spelers vrij de kans te geven fouten te maken, naar oplossingen te zoeken en te verbeteren. Soms succesvol en soms niet.
