15 augustus 2018 | in de media
“Je ziet bijvoorbeeld tegen De Graafschap dat ze denken: dat is een ploeg waar we wel van kunnen winnen”, zegt Van der Klein op Radio Rijnmond.
“Het lukte niet en dan zie je al snel de frustratie ontstaan. Ze krijgen een aantal mooie kansen en als ze die erin schieten dan verloopt zo’n wedstrijd heel anders. Dan wordt de mindset van een team ook heel anders.”
Meer mentale training
“Je ziet nu te veel gas, je ziet te veel frustratie ontstaan. Dan zie je dat je rationele brein niet meer werkt. Dat je eigenlijk puur op emotie reageert”, analyseert Van der Klein. “Je brein heeft normaal een plan, maar als je puur op emotie reageert, ben je alleen bezig met afleiding. Dat kan de scheidsrechter zijn of andere frustraties, en dan krijg je fout op fout.”
Volgens Van der Klein kan een ploeg dit tegen gaan door te trainen. “Ze zouden daar wekelijks of misschien wel dagelijks op moeten trainen. In het voetbal wordt de sportpsychologie wel erkend, maar structureel erop trainen, dat doet geen enkele ploeg. Dat je elke training op het veld iets verwerkt waarin je leert je aandacht te richten, leert samenwerken, wat je roept naar elkaar als het goed gaat en hoe je je herpakt. Ze weten per linie nu niet hoe ze zich kunnen resetten op zo’n moment.”
Psycholoog op de bank
“Op hoog niveau heeft iedereen de juiste broodjes gegeten en goed getraind, maar op het mentale stuk trainen ze anders. Wat je nooit ziet is een sportpsycholoog op het veld, ook niet bij het Nederlands Elftal. Terwijl die eigenlijk naast de fysiotherapeut zou moeten zitten. Die kijkt dan op een andere manier naar voetbal.”
Klik hier om het radiofragment terug te luisteren.
Wakker@rijnmond met Reint Jan Potze
15 mei 2017 | sportpsychologie
Mijn vader trekt bleek weg, mijn hartslag verdubbelt.
Gelukkig na even zoeken tovert hij onze entreebewijzen voor de kampioenswedstrijd van Feyenoord uit zijn broekzak tevoorschijn. Mijn vader is sinds 1952 lid van Feyenoord. Sinds 1960 schrijft hij in ieder Feyenoord Magazine een stukje.
Dit moet zijn dag worden en hij is zenuwachtig, wat gaan ze doen?
Feyenoord kampioen
Je voelt de Kuip schudden. Om 14:00 uur komen de spelers het veld op. Dit is het moment waarbij de spelers zich opladen voor wat komen gaat. Ze trekken wat sprintjes en spelen de bal over. Ze voelen hoe de Kuip leeft en bouwen energie op, wat vandaag als vanzelf gaat. Dit is GAS (zorgen dat je scherp bent) en REM (weten hoe je het gaat aanpakken). Ze hebben zin om te presteren, maar de druk is hoog.
Tien minuten voor aanvang verdwijnen de spelers van het veld. De taak voor Giovanni van Bronckhorst is kort datgene te zeggen waardoor de spelers met vertrouwen en lef het veld op gaan. “Ik ga er vol voor” of een taakgerichte kreet, zoals: “de bal is voor mij” helpt de spelers zich sterk te voelen en aandacht te richten.
“Gas erop, wij gaan scoren,” dacht Dirk Kuyt en hij maakt binnen 40 seconden het eerste doelpunt.
Kuyt laat zien hoe belangrijk het is om een ervaren sterke leider in het veld te hebben. Hij heeft een team met goede spelers om zich heen, maar ze zijn wel jong. Kuyt knokt, stuurt aan, maant spelers tot rust en spoort hen aan. Hierdoor helpt hij zijn teamgenoten zodat ook zij optimaal kunnen presteren. In de rust wil hij dat ze met z’n allen tegelijk van het veld lopen. Hiermee versterkt hij het teamgevoel.
Het blijft natuurlijk altijd de vraag wie er het meest van slag raakt na zo’n snel eerste doelpunt. Te snel blij zijn helpt niet, want ze moeten nog negenachtig minuten. Aan de andere kant, een eerste doelpunt kan ook vleugels geven.
Feyenoord houdt zijn kop erbij en Kuyt scoort 2-0. De blijdschap in de Kuip is groot. Toch durft nog niemand echt feest te vieren. ‘Eerst zien en dan geloven’. In de zesenzestigste minuut lijkt het tempo eruit. De man naast mij zegt:
“Dit is Feyenoord, spannend tot het laatste moment.”
Rond de achtenzeventigste minuut klinkt er door de Kuip: “We worden kampioen.” Even later wordt dit vertrouwen bevestigd wanneer Dirk de 3-0 scoort. De kindjes van Dirk Kuyt staan vlak boven mij naast hun moeder en Ben Wijnstekers.
Ze zullen trots zijn op hun vader. Ook mijn vader kijkt blij rond, hier zal hij nog lang van nagenieten. Feyenoord is kampioen. Dirk een held.
13 mei 2017 | sportpsychologie
‘Moet’ legt extra druk op. Tegelijkertijd heb je er als sporter mee te dealen. Dit is wat sport spannend en mooi maakt. Mijn advies is dan ook: “Feyenoord geniet ervan, dat heel Rotterdam en ver daarbuiten met jullie mee leeft.
De titel wordt zo alleen nog maar een stukje mooier, doordat de weg ernaar toe geen gemakkelijke was.”
De hele competitie bovenaan de ranglijst
Feyenoord heeft de gehele competitie bovenaan gestaan. Dat betekent dat ze kwaliteiten in de ploeg hebben. Nu is het zaak hoe ze die in de wedstrijd tegen Heracles zo goed mogelijk inzetten. “Wij gaan er volle bak voor,” zegt Heracles-trainer John Stegeman.
In mijn boek ‘GAS en REM in de sport’, noem ik dat vol ervoor gaan: GAS. Je zag dit ook terug bij Excelsior die aanvallend speelde vanaf het begin van de wedstrijd, want zij wilden in de eredivisie blijven. GAS geven willen ook de Feyenoordspelers, zij staan op scherp zondag. Spanning maakt sporters alert en gemotiveerd en is nodig om een topprestatie te leveren.
Kampioensstress
Echter te veel spanning, of zoals de commentator van de NOS het noemde ‘kampioensstress’, kan doorschieten in te veel GAS. De emoties van de spelers nemen dan de overhand waardoor het ritme, de timing en de waarneming van de spelers verandert. Iedereen speelt dan net even anders. Ballen te hard, spelers niet op hun plek, verdediging is zoek, oftewel: chaos en dan heb je zo drie doelpunten om je oren.
Te veel REM kan ook.
Zo zegt Eljero Elia na afloop: “Iedereen was slap en bang.” Als spelers te veel nadenken werkt dat vertragend in de acties. Spelers analyseren dan net te lang, terwijl ze normaal bij een minder belangrijke wedstrijd gewoon zouden schieten. Al scheelt dat maar een fractie van een seconde, op het hoogste niveau wordt dat afgestraft.
Giovanny van Bronckhorst is een prettige coach die rust uitstraalt en dus een remmende werking heeft op spelers, bij wie de emoties snel de overhand hebben. Tegelijkertijd kan hij de mannen meegeven:
“We gaan wat moois laten zien, gas geven en spelen met lef.”
De wedstrijd tegen Excelsior is klaar, niets meer aan te doen. Ajax doet zijn eigen ding, daar heeft Feyenoord geen invloed op. Waar Feyenoordspelers zich op kunnen richten zijn de mooie wedstrijden, waardoor zij bovenaan in de competitie staan. Hoe speelden zij toen? Dit zorgt behalve voor een positief gevoel ook dat ze even op een rijtje zetten, wat zij laten zien wanneer het goed gaat.
Daarnaast is het belangrijk dat zij afspraken maken over hoe zij zich herpakken, stel dat ze toch met 0-1 achter komen te staan. Wanneer ze hiervoor vóóraf oplossingen zoeken, zal dit op het moment zelf makkelijker gaan. Immers je kunt dan nog steeds met 2-1 winnen.
3 x O
In mijn boek Gas en Rem in de sport noem ik dit 3 x O:
- Ontladen (shitzooi)
- Ontspannen (diepe ademhaling)
- Opbouw (bewegen, aandacht naar de bal en de spelsituatie)
Oftewel de spelers zorgen dat ze taakgericht blijven en datgene doen wat vanuit hun rol in het veld verwacht wordt.
“In de Kuip winnen ze altijd”. Laat wat moois zien Feyenoord en wees trots dat je daar staat!
Gas en Rem in de sport - Mentaal sterk coachen
‘GAS en REM in de sport. Mentaal sterk coachen’ is geschreven voor coaches, sporters, ouders, scheidsrechters en begeleiders in de (top)sport.
Het boek gaat over de invloed van emoties (GAS) en gedachten (REM) op prestatiegedrag. Hoe haal je het beste uit jezelf? Hoe stuur je bij met jouw coachgedrag?
Lees hier meer over GAS en REM in de sport. Mentaal sterk coachen.
10 mei 2017 | in de media
Voor boze en teleurgestelde Feyenoord-supporters is er een wijs advies. “Blijf er in geloven”, zegt Daniëlle van der Klein. Sportpsychologe Daniëlle van der Klein zag gisteren in de Kuip de meest uiteenlopende reacties op het verlies van Feyenoord.
Daniëlle:
“Je persoonlijkheid draagt bij aan hoe je reageert als de wedstrijd in zo’n teleurstelling eindigt.”
Omgaan met frustratie
Van der Klein schreef er recent het boek GAS en REM in de sport (meer informatie over het boek vind je hier) over.
“Je voelde rond de wedstrijd een enorme spanning”, zegt ze. “De hele stad stond al dagen op zijn kop. Je persoonlijkheid draagt bij aan hoe je reageert als de wedstrijd in zo’n teleurstelling eindigt.
Sommige supporters vluchtten gisteren letterlijk weg uit de Kuip. Een jongen naast me sloeg keihard tegen het stoeltje voor hem. De één wordt hoorbaar boos, emoties hebben dan de overhand: gas. De ander blijft rustig, is bezig met zijn gedachten: rem. Mensen vinden dat vaak knap, maar misschien zeggen ze van binnen wel hele erge dingen.”
Emotioneel
Ook het wangedrag van supporters in de stad kan Van der Klein verklaren. ,,Als je heel emotioneel wordt, kan het zijn dat je rem niet meer werkt. Normaal zegt het controlesysteem in je hoofd ‘doe rustig, er komt wel weer een nieuwe kans’. Supporters die agenten en ME te lijf gaan, gebruiken hun rationele brein niet. Daarmee denk je logisch na over de gevolgen voor jezelf en de ander.”
En dat laatste kan volgens de sportpsycholoog ook een negatieve uitwerking hebben op de prestatie van Feyenoord tijdens de beslissende competitiewedstrijd. ,,Het wangedrag van de supporters in de stad doet waarschijnlijk iets met de spelers van Feyenoord. Het werkt zeker niet prestatiebevorderend”, verzekert Van der Klein.
Daniëlle:
“Supporters die agenten en ME te lijf gaan, gebruiken hun rationele brein niet.”
“Supporters doen er dus goed aan in het kampioenschap te blijven geloven. Ik verwacht dat de supporters tegen Heracles vanaf minuut één achter de ploeg staan. Dat voelen spelers ook. Het zorgt voor sfeer in de Kuip en dat is op het veld te merken. Ik heb voor mijn boek ook scheidsrechter Kevin Blom gesproken. Hij zei ‘Feyenoord, dat knalt er bovenop. Zoveel mensen, dat maakt je als scheidsrechter scherper’.”
Herpakken
Voor sporters is het volgens Van der Klein zinvol om te weten hoe ze de spanning kunnen verminderen en zich kunnen herpakken tijdens de wedstrijd. Juist als emoties of vertragend werkende gedachten de overhand krijgen. ,,Haal even één keer diep adem. Zorg dat je aandacht blijft bij de bal en de situatie. Dat zorgt voor wat rust en maakt je weer even bewust van wat er moet gebeuren. Het helpt ook als de Feyenoord-spelers helemaal voorbereid zijn op elk scenario, of het nu goed of slecht gaat. Dan weten ze ook de oplossingen en lijkt het of ze het al eens eerder hebben meegemaakt.”
Ondernemer Kees Kremer uit Spijkenisse hoort dagelijks hoe diep de hunkering naar een titel bij zijn personeel zit. De directeur van het containerbedrij KC Trading heeft zelf niet zo veel met voetbal, maar hij snapt hoe belangrijk een kampioenschap voor veel van zijn vijftien werknemers is.
Escaleren
,,Het leeft heel sterk”, zegt hij. ,,Ik probeer dat ook te begrijpen. Komt iemand hier chagrijnig naartoe doordat het even niet gaat met Feyenoord of doordat het verschil met Ajax zo klein is, dan probeer ik dat gedrag te negeren. Anders gaat het al gauw escaleren. Dan denk ik: laat maar, het seizoen is bijna voorbij.”
Nee, nee, niet laten gebeuren, zegt bedrijfsarts Michael Aletrino, Rotterdam- en Feyenoordsupporter. ,,Als het werk onder de spanning lijdt, ga erover in gesprek”, adviseert hij. ,,Als iemand echt niet te genieten is, bespreek dan bijvoorbeeld dat hij de dag na de wedstrijd vrij neemt. Anders loop je het risico dat iemand zich een volgende keer ziek meldt, omdat hij denkt: het maakt ze toch niet uit hoe ik me voel.
Toon je betrokken bij je personeel.’
“Als iemand echt niet te genieten is, bespreek dan bijvoorbeeld dat hij de dag na de wedstrijd vrij neemt..”
– bedrijfsarts Michael Aletrino.
Relatietherapeute Kim Boersema uit Capelle aan den IJssel begrijpt vrouwen die zo’n fanatieke supporter als man hebben volledig. ,,Help, ik heb ook zo’n Feyenoordfan als echtgenoot. Als we uit eten gaan, hoop ik dat Feyenoord heeft gewonnen, anders gaat het uitje mooi niet door.”
Lees hier het oorspronkelijke artikel in het AD: Feyenoord blijf er vooral in geloven.
