7 maart 2025 | sportpsychologie
Gisteren had ik het geluk om bij een speciaal sportmoment te mogen zijn en dan nog wel bij mijn eigen sport: atletiek.
Het lijkt zo gemakkelijk allemaal… Maar hoe deze gemengde ploeg het tempo, de rust en de souplesse behoudt bij de 4 x 400 meter is fysiek en mentaal bijzonder knap.
Dan moet je als atleet mentaal goed voorbereid zijn en je ademhaling, je gedachten en je lijf op orde hebben.
‘Ontspannen hard’ heet dat. En dat deden ze op het juiste moment. Wat een geweldige race.
Kabaal
Heel bijzonder dit samen met anderen te beleven. Zie hieronder mijn filmpje van de laatste halve ronde. Wat een kabaal was het! Dat ondervond Femke Bol ook tijdens het hardlopen zei ze in een interview naderhand.
“Ongekend, het is hier één groot feest” …
jubelde Bol na het behalen van al haar tiende Europese titel. Het Apeldoornse Omnisport ontplofte toen zij in de slotronde voorbij de Belgische concurrentie spurtte.
Lees er hier meer over.
Het moment dat Bol iedereen voorbij loopt
Goeie sfeer in de Omnisport
Wil je de race nog een keer zien? Bekijk ‘m hier (bij de NOS).
Daniëlle
2 maart 2025 | sportpsychologie
Een mooi artikel van Sander Maassen van den Brink van de NOS over de druk van het gevecht om de eerste plek. Mij werd gevraagd hoe ik tegen de titelstrijd aankijk en dan vooral het mentale aspect.
Wat met name voor PSV geldt: winnen versterkt het teamgevoel, maar je moet als ploeg ook weten hoe te handelen als het minder gaat.
Hieronder het begin van het artikel. Goed dat de NOS hier aandacht voor heeft!
Daniëlle
De titelstrijd in de eredivisie tussen Ajax en PSV is voer voor sportpsychologen. Want waar Ajax nu wordt geroemd om de strijd die elke week geleverd wordt, hebben spelers van PSV soms het idee dat de vechtlust ontbreekt in de eredivisie.
PSV-aanvaller Noa Lang was vrij duidelijk na het Champions League-duel tussen PSV en Juventus. “We doen maar wat in de eredivisie. Als we dezelfde intensiteit op de mat leggen als in de Champions League, worden we makkelijk kampioen. Maar dat doen we niet, dus we staan terecht tweede.”
Middenvelder Guus Til zei na de bekeruitschakeling van PSV dat Go Ahead ‘liever de finale wilde halen dan wij’.
Het contrast met de woorden van Ajax-trainer Francesco Farioli is groot. “We willen allemaal het beste eruit halen, de spelers steken er enorm veel in.” En tegenover Het Parool zei hij: “Ik moet de spelers bedanken voor het verleggen van hun mentale en fysieke grenzen.”
‘PSV snel van slag’
Een verklaring voor het verschil kan zijn dat landskampioen PSV uit een jaar komt waarin alles lukte in de eredivisie. De verwachtingen zijn dan ook dat PSV kampioen wordt, maar het gewenste resultaat is er nu niet.
“De spelers zijn op het veld meer bezig met het probleem dan met goed presteren”, vertelt sportpsychologe Daniëlle van der Klein-Driesen van Flow Mentale Training.
“Alles is bij PSV natuurlijk enorm resultaatgericht. De club wil alleen maar kampioen worden. De rest telt als verlies. Dat is in principe goed, maar als je dan een keer verliest, raak je eerder van slag als dat niet lukt, want daaraan zijn de spelers niet gewend.”
De twijfel en onrust kan effect hebben op de spelers. “Ze gaan met een soort rem spelen. Je ziet vertraging in de actie, spelers kiezen voor veilige ballen en voor passes die niet op de goede plek komen. Dat gaat nog meer in je hoofd zitten. Er wordt niet meer gekeken naar hoe de bal op de juiste plek komt”, aldus Van der Klein-Driesen, die als sportpsycholoog topsporters en de jeugdselectie van onder andere Feyenoord traint.
Lees het volledige artikel op de site van de NOS: Vertwijfeling bij PSV, vertrouwen bij Ajax: titelstrijd is voer voor sportpsychologen
3 februari 2023 | sportpsychologie
Angst in de bobslee
Hoewel de volgende Olympische Spelen pas over drie jaar zijn, staan die uit 2010 nog voor velen in het geheugen gegrift. Op deze Winterspelen besluit stuurpiloot Edwin van Calker een paar dagen voor de race af te zien van deelname met de viermansbob. De reden: angst om de bob niet onder controle te kunnen houden op de gevaarlijke baan in Vancouver.
We spraken Jelen Franjic, Olympisch bobsleeër. Jelen erkent dat deze gebeurtenis dertien jaar na dato nog steeds een groot onderwerp is in de Nederlandse bobsleewereld. Hij respecteert de keuze van Van Calker, maar had wellicht een ander besluit genomen.
“Bobslee is een harde wereld, maar op dit soort momenten moet je hard zijn. Ik ben ook vaak genoeg angstig in de bobslee gestapt, maar wanneer er veel geïnvesteerd is zou ik het op het grootste wereldtoneel niet laten afweten.”
– Jelen Franjic
Stalen zenuwen
Niet voor niets wordt het bobsleeën gezien als de Formule 1 onder de wintersporten. Bobsleeërs kunnen namelijk met 150 kilometer per uur door de baan vliegen, wat moet getuigen van stalen zenuwen. Het wereldrecord tikt zelfs een indrukwekkende 210 kilometer per uur aan. Angst is een natuurlijke waarschuwing van het brein om de sporter te behoeden voor gevaar. Bobsleeën is risicovol fysiek, maar ook mentaal. Sommige atleten kampen met klachten van migraine, overgevoeligheid voor licht en lawaai en zelfs zware depressies (Schneider, 2020).
Angst en arousal
Angst is een emotie die iedereen wel eens ervaren heeft. De ademhaling versnelt, het hart gaat sneller kloppen, de spieren spannen zich aan en de bloeddruk gaat omhoog. Om optimale sportprestaties te leveren is een optimaal arousal niveau van belang. Hierbij is iemand alert en komt er een flinke dosis adrenaline vrij. Als sporters te veel arousal ervaren ontstaat er angst en stress, en bij te weinig ontstaat er verveling of weinig motivatie.
De Inverted-U theory legt uit dat prestaties optimaal zijn wanneer de arousal op een gemiddeld niveau is (Arent & Landers, 2013). Toch moet hier ook een kanttekening bij gemaakt worden en zal het optimale arousal niveau niet bij elke sporter en sport hetzelfde zijn. Iedereen presteert namelijk het beste bij zijn of haar Individuele Zone van Optimal Functioning (IZOF) (Hanin, 2007).
Daarnaast zullen sporten waarbij veel adrenaline is, zoals het bobsleeën, beter presteren wanneer het arousal niveau gemiddeld tot hoog is.
Mentale training
Angst komt vaak voor bij sporten waaraan grote risico’s verbonden zijn. De vraag is dan ook of de angst die Edwin van Calker ervaarde getraind had kunnen worden. Onderzoek laat zien dat mentale training er wel degelijk voor kan zorgen dat sporters beter met hun angsten kunnen omgaan. Met ontspanningsoefeningen en bepaalde ademhalingstechnieken kunnen zij controle krijgen over hun angsten (Glass et al., 2019).
Daarnaast is het van belang bij gevaarlijke sporten, zoals het bobsleeën, te weten dat je getraind bent en het kunt. Zolang je je maar concentreert op wat je doet, en bepaalde concentratieoefeningen kunnen daarbij helpen. Ook Jelen Franjic erkent dit en denkt dat ervaring een belangrijke factor is om goed met angsten om te gaan.
“Bobslee is zowel fysiek als mentaal een zware sport, maar ervaring speelt een belangrijke rol. Hoe meer afdalingen je hebt gedaan, hoe beter je met deze angst om kan gaan”.
– Jelen Franjic
Eén ding is duidelijk: ook met veel ervaring heb je niet altijd invloed om de angst onder controle te houden. Maar met de juiste focus en mentale training kun je wel een heel eind komen. Het beste wat je kunt doen is vertrouwen op je eigen kunnen, weten dat je getraind bent en je te concentreren op de taak die je moet doen. En tenslotte:
“Angst zal altijd blijven bij bepaalde banen, maar dat hoort nou eenmaal een beetje bij de sport”.
– Jelen Franjic
Hopelijk zien we hem over drie jaar dan ook gewoon op de Olympische Winterspelen staan.
Referentielijst
- Arent, S. M., & Landers, D. M. (2013). Arousal, Anxiety, and Performance: A Reexamination of the Inverted-I Hypothesis. Research Quaterly for Exercise and Sport, 74(4), 436-444. doi: 10.1080/02701367.2003.10609113
- Carol, R. G., Spears, C. A., Perskaudas, R., & Kaufman, K. A. (2019). Mindful Sport Performance Enhancement: Randomized Controlled Trial of a Mental Training Program With Collegiate Athletes, Journal of Clinical Sport Psychology, 13(4), 609-628. doi: 10.1123/jcsp.2017-0044
- Hanin, Y. L. (2007). Emotions and athletic performance: Individual zones of optimal functioning model. In D. Smith & M. Bar-Eli (Eds.), Essential readings in sport and exercise psychology, 55–73. Human Kinetics.
Schneider, C. (2020). Bobsleigh. Injury and Health Risk Management in Sports, 515-555. doi: 10.1007/978-3-662-60752-7_84
12 mei 2022 | sportpsychologie
“De meerkamp is naar mijn mening, zowel fysiek als mentaal, de zwaarste discipline binnen de atletiek.”
Het moet
In twee dagen zeven onderdelen afwerken waarbij elke prestatie mee wordt genomen naar het volgende onderdeel, of deze nou goed of slecht is. Waarbij een atleet de tijd heeft om na te denken tussendoor. Daarnaast krijgt een meerkamper maar een paar kansen per jaar om zich te laten zien. De meeste atleten doen namelijk maar twee of drie meerkampen per jaar. Om het te vergelijken met bijvoorbeeld een sprinter: zij lopen wel twintig races per seizoen en hebben dus twintig keer de kans om een persoonlijk record of limiet te lopen. Alleen dat al, zorgt ervoor dat de meerkamp erg stressvol kan zijn, omdat er weinig kansen zijn om te laten zien wat je in huis hebt.
Pieken
Er wordt afgetrapt met de 100m horden en voor dit onderdeel ben ik áltijd zenuwachting, dat went nooit. Te voorzichtig tijdens de race, zorgde ervoor dat ik geen harde tijd liep. Dat is even flink balen, maar lang hierbij stilstaan lukt niet, want twintig minuten later staat het hoogspringen alweer op het programma. Ik probeer niet meer terug te denken aan de horden race en gelukkig spring ik daarna een goede hoogte waarna ik me mag klaarmaken voor het kogelstoten. Dit mislukt helemaal en ik stoot ruim een meter onder mijn PR waardoor ik veel punten verlies.
“Ik heb geen zin meer, want naar mijn idee zit een topscore er al niet meer in.”
Dan komt er ook nog bij dat ik voor het laatste onderdeel, de 200 meter, wind tegen heb en baan één heb geloot. Vlak voor de start probeer ik de knop om te zetten en loop ik nog een prima tijd. Dag één is voorbij en fysiek en mentaal is er inmiddels al best veel van me gevraagd. Terug naar het hotel en herstellen: goed eten, een ijsbad, masseren en op tijd het bed in.
“Niet te veel meer bezig zijn met de eerste dag, maar blikken op vooruit en focus op dag twee.”
Dag twee
De tweede dag begint met het verspringen. Een goed onderdeel van mij, maar dan moet ik nog wel geldig springen, want dat is de laatste tijd nogal een dingetje. Ik weet dat ik hier echt punten moet pakken, anders zit een goede score er niet meer in. De eerste poging is geldig, maar nog zeker niet de afstand die ik wil.
“Ik neem iets meer risico en spring vervolgens twee keer ongeldig. Shit, daar gaat een topscore.”
De eerste gedachte die ik daarna heb is, dat ik net zo goed deze meerkamp kan stoppen. Ik kan nog verre van een PR scoren en mentaal zit ik er doorheen, omdat elk onderdeel net niet lukt. Maar goed, meerkamp is meerkamp, en stoppen is natuurlijk geen optie. Mijzelf voor de zesde keer opladen voor een onderdeel lukt gelukkig goed en er komt nog een prima speerworp uit. Inmiddels is de batterij aardig leeg en staat de 800 meter nog op het programma als laatste onderdeel. Fysiek en mentaal het zwaarste onderdeel voor mij, maar waarschijnlijk voor iedere meerkamper. Het lichaam werkt bij dit afsluitende onderdeel niet meer mee, de zenuwen nemen vaak (bijna) de overhand en in dit geval wist ik dat ik nergens meer voor kon lopen.
“Om toch nog een doel te stellen voor mezelf wil ik in ieder geval nog boven de 5700 punten scoren, want veel meer zit er niet meer in. Hiervoor moet ik 2:17.00 lopen.”
Het wordt 2:17.45. 5696 punten en ruim 300 punten onder mijn PR. Niet wat ik gehoopt had.
Iedere meerkamper kent zo’n meerkamp. Eén onderdeel loopt net niet en vervolgens loopt elk ander onderdeel ook nét niet. Mentaal is zo’n weekend dan zwaar. Elk onderdeel probeer je jezelf mentaal bij elkaar te rapen, maar ergens is er ook een stemmetje in je achterhoofd die denkt dat het volgende onderdeel ook wel nét niet zal zijn.
Gelukkig heb ik ondanks de tegenvallende prestaties wel kunnen genieten van weer een meerkamp in het buitenland en ga ik vol positieve moed op naar de volgende meerkamp: het NK atletiek eind juni. En dan lukt alles hopelijk nét wel.
Lees ook: Meerkampster Myke van de Wiel versterkt Team Flow en koppelt fysiek met mentaal.
23 februari 2022 | sportpsychologie
Mijn naam is Myke van de Wiel en ik ben 24 jaar oud. Ik ben opgegroeid in het gezellige Breda, maar inmiddels woon ik alweer vijf jaar in Rotterdam. Al vanaf jongs af aan ben ik altijd druk bezig geweest met sporten en tot mijn 17e heb ik tennis en atletiek gecombineerd. Daarna heb ik voor atletiek gekozen (meerkamp) en ben ik nu nog altijd zes dagen per week op de atletiekbaan te vinden.
Mijn mooiste prestaties tot nu toe zijn: Nederlands Kampioen Meerkamp outdoor (2018 & 2021), Nederlands Kampioen 200m indoor (2021) en mijn deelname aan de Europacup Meerkamp in 2019 waar ik Nederland mocht vertegenwoordigen.
“Mijn grootste ambitie is deelname aan de Olympische Spelen in 2024 op de meerkamp. Mijn tweelingzusje is afgelopen jaar al in Tokyo geweest, dus onze grootste droom is om er samen in Parijs 2024 te staan.”
Mentale aspect
Binnen atletiek merk ik dat het mentale aspect ontzettend belangrijk is, omdat alle onderdelen binnen de meerkamp zo’n momentopname zijn. Zo ben ik bijvoorbeeld uren aan het trainen, dag in dag uit, om alles te geven in een hordenrace die minder dan 14 seconden duurt. Op dat moment moet alles kloppen en moet ik de juiste focus hebben.
Ook op andere onderdelen, zoals het hoogspringen, merk ik dat het heel belangrijk is dat alles in één sprong klopt. Voordat ik moet springen visualiseer ik als het ware mijn sprong.
Ik vond het altijd al heel interessant hoe dit mentale aspect de fysieke prestatie kon beïnvloeden en verbeteren. Dat is de reden dat ik na mijn Bachelor Psychologie de Master Sport- en Prestatiepsychologie ben gaan doen. In september 2020 ben ik begonnen met deze master aan de Universiteit van Amsterdam. Ik moet alleen nog stage lopen om mijn Master af te ronden. Deze stage ga ik bij Flow Mentale Training doen, waar ik veel zin in heb!
Flow Mentale Training gaat samenwerken met Sportgeneeskunde Rotterdam. Om deze samenwerking optimaal te maken, willen Flow en Sportgeneeskunde Rotterdam nagaan hoe de sportartsen en fysiotherapeuten het mentale aspect kunnen meenemen bij langdurige klachten, zoals: pijn, stress, overbelasting, als vast onderdeel van het herstelproces. Ik ga hierbij helpen in de wetenschappelijke onderbouwing van het plan van aanpak.
Daarnaast ga ik Flow ondersteunen in de optimalisering en uitvoering van het Sport in Perspectief programma van onder andere bij PAC, CAV Energie en AV Groene Ster. Mijn kennis en ervaring vanuit de atletiek gaat zeker helpen voor praktische (mentale) adviezen voor de atletiektrainers, de atleten en de ouders.
6 februari 2022 | sportpsychologie
Het weer
Windkracht 6 en regen, lekker dan. Zal ik toch niet gewoon Sven gaan kijken?
Eten en drinken
Tja wat moet je hierover zeggen.
Kleding
Het grootste mysterie van een marathonloper. Waar zijn de linkersokken?
You’ll never walk alone
Het lopen start relaxed met de wind in de rug. We weten met z’n allen…..die krijgen we straks tegen.
We probeerden onze schoenen zoveel mogelijk droog te houden. Bij Hitland is dat kansloos, op een prachtig pad met blubber en plassen… Dan maar er doorheen.
De dijk … tjee wat een wind en regen.
“Je moet erbij blijven”, roept een meisje … “Kan ik je ergens mee helpen?”, vraagt een jongen …
Ai, blijkbaar zie ik er niet zo flitsend meer uit.
Terwijl als ik heel eerlijk ben, gaat het prima. Het knokken tegen de elementen vind ik mooi, maar wel zwaar.
Zo’n groep stuwt je vooruit. Mijn maatje Simone kijkt af en toe achterom of het nog gaat, dat helpt door te lopen.
25 kilometer
We did it. Mijn horloge geeft 1 uur en 53 minuten aan. Dan heb ik een wereldrecord gelopen of op verkeerde knopjes gedrukt. Simone heeft 2 uur en 28 minuten. Dat kan beter kloppen.
We voelen toch wel trots.
Sportieve doelen halen, Sven begrijpt dat.
Thanks Simone, dankjewel PAC.
Meer over marathons
Marathon lopen. Zo versla je de man met de hamer. Interview AD.
De Marathon van Rotterdam is afzien en genieten
