Met het winnen van de Nationale Sportinnovator Prijs voor ons project ‘Sport in Perspectief’ kunnen wij dit innovatie-idee ontwikkelen en uitvoeren bij S.B.V. Excelsior, PAC Atletiek en Intime Tennis Academy.

We gaan het testen voor verdere verspreiding bij clubs, bvo’s en talentencentra.

Uit het juryrapport

De jury heeft de relevantie van uw subsidieaanvraag voor het programma en de subsidieoproep beoordeeld.

Het topteam sport heeft dit oordeel overgenomen. Het eindoordeel over de relevantie van uw subsidieaanvraag luidt: zeer relevant. De jury heeft een eindoordeel over de kwaliteit van uw subsidieaanvraag gegeven. Het eindoordeel over de kwaliteit van uw subsidieaanvraag luidt: goed.

Sport ‘in perspectief’ zien

“Ouders moeten leren sportprestaties in perspectief te zien. Winnen of verliezen is bij jonge sporters echt onbelangrijk. Het gaat om ontwikkelen, stapjes zetten en leren.”
– judoka Mark Huizinga.

“Deze leerlijn gaat niet in een rechte lijn, steeds leer je wat anders en word je sterker. Je kunt dit niet afmeten aan medaille,” aldus judoka Mark Huizinga.

In de praktijk blijkt het moeilijk om ‘sport in perspectief’ te blijven zien.

Resultaat domineert

Sport draait om resultaat en levert status op. Er wordt gemeten wie de snelste is, de uitvoering het beste laat zien of het meeste scoort.

Heb je een hoger prestatieniveau, kom je op het podium, krijg je een glimmende beker of medaille en wordt er hard voor je geklapt.

Bij mindere resultaten krijg je een vaantje of helemaal niets.

Er wordt op dit moment stevig gediscussieerd over selectiesystemen, want selecteren op jonge leeftijd kan extra druk veroorzaken.

“Ik ben van mening, dat het belangrijker is de kinderen en hun omgeving te leren omgaan met winst en verlies”
– Daniëlle

Andere obstakels:

Maar er zijn nog meer hindernissen. Ik noem enkele:

Gebrek aan budget: Elke club heeft zijn eigen beleid en nauwelijks budget een passende oplossing te bieden.

Verwachtingen en gedrag sportouders: Relativeren op basis van de (neutrale) wedstrijdsituatie vinden ouders moeilijk. Veel van de problemen bij ouders ontstaan wanneer zij van een oefensituatie (wat wedstrijden bij jonge kinderen nog zijn), een professionele prestatie maken.

Dit gebrek aan kennis en inzicht kan zorgen voor frustratie over beslissingen van een coach of scheidsrechter.

“Sommige ouders gaan een hele discussie aan over een centimetertje meer of minder bij verspringen.”
– atletiekmoeder die vrijwillig jureert

Emoties lopen hoog op: Een belangrijk kenmerk van sporters van de doelgroep 9-12 jaar is prestatiegerichtheid. De emoties die dit oproept bij de kinderen heeft zijn weerslag op de gedachten, gevoelens en het gedrag van de ouders.

Wat doe bijvoorbeeld je als je kind met haar racket gaat gooien of zichzelf uitscheldt op de tennisbaan?

Wanneer mijn zoon voor de zoveelste keer uit z’n pan gaat tijdens een potje tafeltennis, vraagt ons  buurmeisje:
‘Wat vind je belangrijker, gezellig spelen of ongezellig winnen?’
Mijn zoon van tien jaar: ‘Ongezellig winnen natuurlijk.’

Het zegt veel over hoe sportende kinderen denken.

Dit is de kern van Sport in Perspectief:

Gedragsverandering gaat pas plaatsvinden wanneer ouders, kinderen en de trainers zich aangesproken voelen en echt de noodzaak zien zelf te veranderen.

Sportouder adviezen werken onvoldoende in de praktijk

Ouders kennen de tips echt wel zoals: Plezier gaat voor presteren, Geen coaching, Moedig alle kinderen aan, Geef zelf het goede voorbeeld. 

De ‘praktijk’ blijkt moeilijker in regels te vatten.

(Onbewuste) druk
Ouders leggen (onbewuste) druk door hun aanwezigheid en/of kleine opmerkingen.

Een jonge voetballer zegt: Mijn vader legt enorme druk op mij.
Ik vraag: Wat doet hij dan?
Mijn vader zegt altijd ‘Doe je best’ en als hij dat zegt dan weet ik dat ik het goed moet doen.

Rolverwarring
Het geeft rolverwarring wanneer alleen een ouder mee gaat naar de wedstrijd en geen trainer. Een tennisvader vraagt mij: Wat mag ik dan wel zeggen?

Jonge trainers
De leeftijdsgroep 9-12 jaar heeft vaak jonge trainers. Dit kan de balans verstoren. 

Atletiekvader:
Ik heb met mijn zoon de zevenpas geoefend voor balwerpen.
Zijn trainster wil dat niet.
Wat weet zo’n meisje van zestien daar nu van? Ze is nog zo jong, wat weet zij van al die onderdelen?

Naleven van de regels is lastig
Kinderen van deze leeftijd hebben moeite met naleven van de ‘regels’. In plaats daarvan kijken ze dan voortdurend naar de kant, of laten ze verstoord (prestatie)gedrag zien door materiaal te gooien, te schelden of geen initiatief te nemen.

“Voor de wedstrijd adviseer ik mijn zoon rustig te blijven en te doen wat de trainer heeft gezegd. Hij weet ook als ik wegloop, dat het niet is omdat ik boos ben, al ben ik dat soms wel.”
– tennismoeder

Alle ouders willen het beste voor hun eigen kind
Een voorbeeld uit eigen koker: Mijn dochter zat steeds de helft van de wedstrijd aan de kant met korfbal, wat ze onprettig vond. Een aantal teamgenoten speelden altijd de hele wedstrijd.

Dan hadden we net zo goed naar de camping kunnen gaan was mijn gedachte.  Het is de D1, denkt de trainer dat hij in de Champions League finale staat of zo …? was mijn ongenuanceerde commentaar.

“De druk kwam vooral bij mijzelf vandaan, omdat ik van mijzelf zoveel moest. Dat is een karaktereigenschap. Elke training was voor mij ook een wedstrijd, want het moest perfect.”
– Yvonne van Gennip (topschaatser)

Samen op het veld, de baan of de mat

‘Sport in Perspectief’ is een pedagogische methodiek die zorgt voor blijvende gedragsverandering, doordat ouders, sporter en de coach op het veld, de mat of de baan getraind worden tijdens de ‘normale’ fysieke training.

Ouders, sporters en de trainer krijgen de kans zich uit te spreken en worden gelijkwaardige partners.

Kijk en handel in perspectief

De ouders krijgen ‘kijk-in-perspectief  of doe-in-perspectief opdrachten’.

Bij een kijk-opdracht observeren de ouders de spelsituatie vanuit ‘inzet en spelbeleving’ en dat doen ze vlak in de buurt van hun kinderen.

Bij een doe-opdracht komen ze in actie. Zo moeten ze bijvoorbeeld hun kinderen afleiden. Daarbij zal veel gelachen worden, maar het is ook confronterend. Het effect van aanwezigheid van ouders wordt zichtbaar.

De jonge sporters ontdekken hoe vaak ze naar hun ouders aan de kant kijken en mogen aangeven wat helpt en stoort. De coach en de ouders kunnen vragen stellen en elkaar advies geven. Samen maken ze afspraken. 

Klaar voor de start

Er staat een ambitieus en professioneel team klaar Sport in Perspectief te ontwikkelen (januari t/m augustus 2020) en uit te voeren (september 2020 t/m juni 2021).

We gaan dit doen bij SBV Excelsior, PAC Atletiek en Intime Tennis Academy. Er worden mentale trainingen gegeven.

Er komt een online-trainingsprogramma met daarin didactische- en pedagogische vaardigheden voor de coach. Een toolkit voor de sportouders met digitale kaarten waarbij het leerdoel visueel wordt samengevat.

En er komt een boek waarmee ouders leren oordeelvrij te ‘kijken’, ‘luisteren’, ‘vragen’ en ‘handelen’. Met daarin een eerlijk verslag van topsporters, talenten, ouders en coaches.

Dit vernieuwde perspectief zorgt dat de focus meer op ontwikkelen en leren ligt, in plaats van resultaat. 

‘Sport in Perspectief’ draagt bij aan een veilig sportklimaat op de club, waarbij presteren en plezier samen gaan.

“Mijn grootste tip aan sportouders is ‘Blijf in de buurt’. De meeste ouders hebben geen idee. Zij gaan ervan uit dat de trainer het weet. Zorg dat je als ouder genoeg op de hoogte bent en vragen kunt stellen.”
– Marjan Olyslager (atletiek)

En: “Zorg dat er ruimte is voor jou en maak dat driehoekje: ouders – sporter – trainer.”

Dankwoord

Tot slot dank ik graag de volgende mensen voor hun trouw en steun:

• Ferry de Haan en Marco van Lochem (S.B.V. Excelsior),
• Martijn Belgraver en Madeleine MacDonald (Intime Tennis Academy) ,
• Martin Blok en Paula Siersma (PAC Atletiek),
• Jan Tromp (Rotterdam Topsport),
• Angela Verkerk (Dordrecht Topsport),
• Marita Verkaik (Rotterdam Sportsupport),
• Brian Godor (Erasmus Universiteit ‘Pedagogische Wetenschappen’),
• Marcel van der Kuil (BBO),
• Bram Bakker (Uitgeverij Lucht),
• Yara Rietdijk (Flatland Visual Thinking),
• Hans van Nieuwpoort (VerdwaalNiet),
• Eveline Folkerts (gz- en sportpsycholoog),
• Hendrik Jan Hoogendoorn (Boer Hendrik),
• Egbert van den Bergh,
• Ewout van Kooten (Van Kooten administratie) en
• het Team van Flow Mentale Training: Lianne den Haan, Hillie Heinsbroek, Robert van Winden (Stichting WIN-WIN en Netwerk Ouders van Sporttalenten), Danny Otto en Tatyana Izelaar.

En mijn gezin: Michel, Juliëtte en Veron!