1 april 2025 | Olympische Spelen
Marit held een inspirerend praatje met de intrigerende titel: ‘Winnig is … an inside job’ en sprak over haar ervaringen, haar lange voorbereiding en natuurlijk haar gouden race.
Veelzeggend is onderstaande quote:
“Als ik goud win, ben ik gelukkig. Nu weet ik: Als ik gelukkig ben, dan win ik goud”.
Zeilen is mentaal puzzelen
Zeilen is een cognitieve sport, waarbij er continu – onder druk – keuzes gemaakt moeten worden. Maak je als zeiler een verkeerde keuze, dan lig je zo op de veertigste positie terwijl je eerst vooraan lag.
Er zijn zoveel variabelen om rekening mee te houden dat zeilers nogal eens verdwalen in de details. ‘Waarnemen, beslissen en handelen’ moet snel gebeuren. Twijfel zorgt voor traag beslissen en dat wordt op het hoogste niveau direct afgestraft. Mentale training helpt zeilers in dit aspect van de sport: door erop te trainen kan je dit twijfelen voorkomen.
Bouwmeester, zo vertelde ze in haar presentatie, richtte zich uitsluitend op die dingen waar zij zelf controle op had. Zo heeft ze routines in haar hoofd om onder alle omstandigheden juist te handelen. Routines voor zowel harde als zachte wind, etc.
Marit Bouwmeester trainde honderden uren mentaal om zich optimaal voor te bereiden, onder andere:
- Visualiseren: de race in gedachten verbeelden.
- Mediteren: elke afleiding of twijfel herkennen en dan weer terug naar je taak.
- Ademhalingsoefeningen.
- De kwaliteit van haar gedachten trainen.
- Koud douchen: comfortabel worden met ongemak.
“Mensen denken bij zeilen: lekker het water op, zonnetje erbij. Maar er komt veel meer bij kijken.”
Zie ook het artikel ‘Ik ben obsessief bezig’.
‘Snel beslissen’ kun je trainen
Flow begeleidt (jonge) zeilers, coaches en ouders van het nationale zeilteam. Het verhaal van Marit is zeer herkenbaar en slaat precies de spijker op de kop: Ja, snelle en goede beslissingen maken kun je trainen. Dat is precies wat wij doen met de Sport in Perspectief® methode!
Hieronder zie je een mentale trainingsvorm: snel beslissen. Dat is lachen en het geeft de zeiler inzicht in hoe hij/zij een keuze onder druk maakt.
Twijfel is heel normaal maar kan wel de prestatie verstoren. We leren de kinderen hun slimheid en inzicht zinvol in te zetten en hun aandacht te richten op dat wat er toe doet om zo snel mogelijk te varen.
-
-
Presteren onder druk
-
-
Winnen is leuk!
-
-
Waarnemen – Snel beslissen
-
-
Handelen
En de zeilouders die doen fanatiek mee, zodat zij hun kinderen beter begrijpen en makkelijker positief steunen en loslaten.
Zoals Marit al zei:
“Winning is an inside job”
Je moet wel je hoofd erbij houden!
Dat betekent doorzetten bij tegenslag. De focus op leren en groeien en altijd op zoek naar verbetering. Mentale training is een onderdeel van elke training.
Dat is Sport in Perspectief®. Lees hier meer over het programma.
3 februari 2023 | sportpsychologie
Angst in de bobslee
Hoewel de volgende Olympische Spelen pas over drie jaar zijn, staan die uit 2010 nog voor velen in het geheugen gegrift. Op deze Winterspelen besluit stuurpiloot Edwin van Calker een paar dagen voor de race af te zien van deelname met de viermansbob. De reden: angst om de bob niet onder controle te kunnen houden op de gevaarlijke baan in Vancouver.
We spraken Jelen Franjic, Olympisch bobsleeër. Jelen erkent dat deze gebeurtenis dertien jaar na dato nog steeds een groot onderwerp is in de Nederlandse bobsleewereld. Hij respecteert de keuze van Van Calker, maar had wellicht een ander besluit genomen.
“Bobslee is een harde wereld, maar op dit soort momenten moet je hard zijn. Ik ben ook vaak genoeg angstig in de bobslee gestapt, maar wanneer er veel geïnvesteerd is zou ik het op het grootste wereldtoneel niet laten afweten.”
– Jelen Franjic
Stalen zenuwen
Niet voor niets wordt het bobsleeën gezien als de Formule 1 onder de wintersporten. Bobsleeërs kunnen namelijk met 150 kilometer per uur door de baan vliegen, wat moet getuigen van stalen zenuwen. Het wereldrecord tikt zelfs een indrukwekkende 210 kilometer per uur aan. Angst is een natuurlijke waarschuwing van het brein om de sporter te behoeden voor gevaar. Bobsleeën is risicovol fysiek, maar ook mentaal. Sommige atleten kampen met klachten van migraine, overgevoeligheid voor licht en lawaai en zelfs zware depressies (Schneider, 2020).
Angst en arousal
Angst is een emotie die iedereen wel eens ervaren heeft. De ademhaling versnelt, het hart gaat sneller kloppen, de spieren spannen zich aan en de bloeddruk gaat omhoog. Om optimale sportprestaties te leveren is een optimaal arousal niveau van belang. Hierbij is iemand alert en komt er een flinke dosis adrenaline vrij. Als sporters te veel arousal ervaren ontstaat er angst en stress, en bij te weinig ontstaat er verveling of weinig motivatie.
De Inverted-U theory legt uit dat prestaties optimaal zijn wanneer de arousal op een gemiddeld niveau is (Arent & Landers, 2013). Toch moet hier ook een kanttekening bij gemaakt worden en zal het optimale arousal niveau niet bij elke sporter en sport hetzelfde zijn. Iedereen presteert namelijk het beste bij zijn of haar Individuele Zone van Optimal Functioning (IZOF) (Hanin, 2007).
Daarnaast zullen sporten waarbij veel adrenaline is, zoals het bobsleeën, beter presteren wanneer het arousal niveau gemiddeld tot hoog is.
Mentale training
Angst komt vaak voor bij sporten waaraan grote risico’s verbonden zijn. De vraag is dan ook of de angst die Edwin van Calker ervaarde getraind had kunnen worden. Onderzoek laat zien dat mentale training er wel degelijk voor kan zorgen dat sporters beter met hun angsten kunnen omgaan. Met ontspanningsoefeningen en bepaalde ademhalingstechnieken kunnen zij controle krijgen over hun angsten (Glass et al., 2019).
Daarnaast is het van belang bij gevaarlijke sporten, zoals het bobsleeën, te weten dat je getraind bent en het kunt. Zolang je je maar concentreert op wat je doet, en bepaalde concentratieoefeningen kunnen daarbij helpen. Ook Jelen Franjic erkent dit en denkt dat ervaring een belangrijke factor is om goed met angsten om te gaan.
“Bobslee is zowel fysiek als mentaal een zware sport, maar ervaring speelt een belangrijke rol. Hoe meer afdalingen je hebt gedaan, hoe beter je met deze angst om kan gaan”.
– Jelen Franjic
Eén ding is duidelijk: ook met veel ervaring heb je niet altijd invloed om de angst onder controle te houden. Maar met de juiste focus en mentale training kun je wel een heel eind komen. Het beste wat je kunt doen is vertrouwen op je eigen kunnen, weten dat je getraind bent en je te concentreren op de taak die je moet doen. En tenslotte:
“Angst zal altijd blijven bij bepaalde banen, maar dat hoort nou eenmaal een beetje bij de sport”.
– Jelen Franjic
Hopelijk zien we hem over drie jaar dan ook gewoon op de Olympische Winterspelen staan.
Referentielijst
- Arent, S. M., & Landers, D. M. (2013). Arousal, Anxiety, and Performance: A Reexamination of the Inverted-I Hypothesis. Research Quaterly for Exercise and Sport, 74(4), 436-444. doi: 10.1080/02701367.2003.10609113
- Carol, R. G., Spears, C. A., Perskaudas, R., & Kaufman, K. A. (2019). Mindful Sport Performance Enhancement: Randomized Controlled Trial of a Mental Training Program With Collegiate Athletes, Journal of Clinical Sport Psychology, 13(4), 609-628. doi: 10.1123/jcsp.2017-0044
- Hanin, Y. L. (2007). Emotions and athletic performance: Individual zones of optimal functioning model. In D. Smith & M. Bar-Eli (Eds.), Essential readings in sport and exercise psychology, 55–73. Human Kinetics.
Schneider, C. (2020). Bobsleigh. Injury and Health Risk Management in Sports, 515-555. doi: 10.1007/978-3-662-60752-7_84
