29 juli 2017 | sportpsychologie
Dat hoor je ook terug in de uitspraken na afloop van de wedstrijd.
“We deden het met z’n allen en ik ben trots op dit team.”
– Lieke Martens
Nederlands Dames Voetbalteam
De stukken waarin het minder goed gaat doen ze uiteraard ook met z’n allen. Een tegendoelpunt kan de concentratie van het team verstoren, dat zag je toen ze tegen de Belgen speelden. Hun speelniveau ging als een wipwap van boven naar beneden en gelukkig weer terug.
Teamspirit
Dat is het goede van deze ploeg. Zij krijgen het niveau weer omhoog, door te knokken voor de bal, in plaats van te lang in de frustratie te blijven hangen. Bijvoorbeeld keepster Sari van Veenendaal die eerder boos is over de gemiste bal, houdt ‘m daarna weer tegen. Doordat het team voor de bal gaat, lukt het Martens om te scoren. Martens gaat volle bak en zonder twijfel richting het doel om te scoren, wat de kans op raak schieten vergroot.
Ook Miedema heeft tot taak om doelpunten te maken. De druk is hoog, doordat er hoge verwachtingen onder andere in de media vooraf zijn uitgesproken. Ga het maar eens doen. Zeker wanneer je bewegingsvrijheid met regelmaat wordt ontnomen, door het vastpakken en trekken van de tegenstandsters. De tegenstanders hebben immers ook de boodschap gekregen dat Miedema gevaarlijk is. Het goede is, dat dit weer wel weer meer vrijheid geeft voor andere speelster om te scoren.
Advies aan het team
Miedema baalde zichtbaar, omdat haar eigen spel nog niet aan haar verwachtingen voldoet. Ze klapte voor de winst tegen de Belgen, maar ondertussen draaide haar brein op volle toeren.
Mijn advies voor Miedema is:
“Ga na hoe je meer bewegingsvrijheid in je spel kan krijgen. Wat kan jezelf doen en hoe kunnen je teamgenoten ondersteunen? Wanneer je aandacht gaat naar de bal en de positie van de tegenstanders, zal je eerder de ruimte zien.”
Voor het hele team geldt:
“Ga er vanuit dat je de Zweden kunt verslaan. Blijf taakgericht, waarbij je de bal opeist en zoekt naar oplossingen.
GAS erop! Knokkende leeuwinnen zijn onverslaanbaar!”
15 mei 2017 | sportpsychologie
Mijn vader trekt bleek weg, mijn hartslag verdubbelt.
Gelukkig na even zoeken tovert hij onze entreebewijzen voor de kampioenswedstrijd van Feyenoord uit zijn broekzak tevoorschijn. Mijn vader is sinds 1952 lid van Feyenoord. Sinds 1960 schrijft hij in ieder Feyenoord Magazine een stukje.
Dit moet zijn dag worden en hij is zenuwachtig, wat gaan ze doen?
Feyenoord kampioen
Je voelt de Kuip schudden. Om 14:00 uur komen de spelers het veld op. Dit is het moment waarbij de spelers zich opladen voor wat komen gaat. Ze trekken wat sprintjes en spelen de bal over. Ze voelen hoe de Kuip leeft en bouwen energie op, wat vandaag als vanzelf gaat. Dit is GAS (zorgen dat je scherp bent) en REM (weten hoe je het gaat aanpakken). Ze hebben zin om te presteren, maar de druk is hoog.
Tien minuten voor aanvang verdwijnen de spelers van het veld. De taak voor Giovanni van Bronckhorst is kort datgene te zeggen waardoor de spelers met vertrouwen en lef het veld op gaan. “Ik ga er vol voor” of een taakgerichte kreet, zoals: “de bal is voor mij” helpt de spelers zich sterk te voelen en aandacht te richten.
“Gas erop, wij gaan scoren,” dacht Dirk Kuyt en hij maakt binnen 40 seconden het eerste doelpunt.
Kuyt laat zien hoe belangrijk het is om een ervaren sterke leider in het veld te hebben. Hij heeft een team met goede spelers om zich heen, maar ze zijn wel jong. Kuyt knokt, stuurt aan, maant spelers tot rust en spoort hen aan. Hierdoor helpt hij zijn teamgenoten zodat ook zij optimaal kunnen presteren. In de rust wil hij dat ze met z’n allen tegelijk van het veld lopen. Hiermee versterkt hij het teamgevoel.
Het blijft natuurlijk altijd de vraag wie er het meest van slag raakt na zo’n snel eerste doelpunt. Te snel blij zijn helpt niet, want ze moeten nog negenachtig minuten. Aan de andere kant, een eerste doelpunt kan ook vleugels geven.
Feyenoord houdt zijn kop erbij en Kuyt scoort 2-0. De blijdschap in de Kuip is groot. Toch durft nog niemand echt feest te vieren. ‘Eerst zien en dan geloven’. In de zesenzestigste minuut lijkt het tempo eruit. De man naast mij zegt:
“Dit is Feyenoord, spannend tot het laatste moment.”
Rond de achtenzeventigste minuut klinkt er door de Kuip: “We worden kampioen.” Even later wordt dit vertrouwen bevestigd wanneer Dirk de 3-0 scoort. De kindjes van Dirk Kuyt staan vlak boven mij naast hun moeder en Ben Wijnstekers.
Ze zullen trots zijn op hun vader. Ook mijn vader kijkt blij rond, hier zal hij nog lang van nagenieten. Feyenoord is kampioen. Dirk een held.
13 mei 2017 | sportpsychologie
‘Moet’ legt extra druk op. Tegelijkertijd heb je er als sporter mee te dealen. Dit is wat sport spannend en mooi maakt. Mijn advies is dan ook: “Feyenoord geniet ervan, dat heel Rotterdam en ver daarbuiten met jullie mee leeft.
De titel wordt zo alleen nog maar een stukje mooier, doordat de weg ernaar toe geen gemakkelijke was.”
De hele competitie bovenaan de ranglijst
Feyenoord heeft de gehele competitie bovenaan gestaan. Dat betekent dat ze kwaliteiten in de ploeg hebben. Nu is het zaak hoe ze die in de wedstrijd tegen Heracles zo goed mogelijk inzetten. “Wij gaan er volle bak voor,” zegt Heracles-trainer John Stegeman.
In mijn boek ‘GAS en REM in de sport’, noem ik dat vol ervoor gaan: GAS. Je zag dit ook terug bij Excelsior die aanvallend speelde vanaf het begin van de wedstrijd, want zij wilden in de eredivisie blijven. GAS geven willen ook de Feyenoordspelers, zij staan op scherp zondag. Spanning maakt sporters alert en gemotiveerd en is nodig om een topprestatie te leveren.
Kampioensstress
Echter te veel spanning, of zoals de commentator van de NOS het noemde ‘kampioensstress’, kan doorschieten in te veel GAS. De emoties van de spelers nemen dan de overhand waardoor het ritme, de timing en de waarneming van de spelers verandert. Iedereen speelt dan net even anders. Ballen te hard, spelers niet op hun plek, verdediging is zoek, oftewel: chaos en dan heb je zo drie doelpunten om je oren.
Te veel REM kan ook.
Zo zegt Eljero Elia na afloop: “Iedereen was slap en bang.” Als spelers te veel nadenken werkt dat vertragend in de acties. Spelers analyseren dan net te lang, terwijl ze normaal bij een minder belangrijke wedstrijd gewoon zouden schieten. Al scheelt dat maar een fractie van een seconde, op het hoogste niveau wordt dat afgestraft.
Giovanny van Bronckhorst is een prettige coach die rust uitstraalt en dus een remmende werking heeft op spelers, bij wie de emoties snel de overhand hebben. Tegelijkertijd kan hij de mannen meegeven:
“We gaan wat moois laten zien, gas geven en spelen met lef.”
De wedstrijd tegen Excelsior is klaar, niets meer aan te doen. Ajax doet zijn eigen ding, daar heeft Feyenoord geen invloed op. Waar Feyenoordspelers zich op kunnen richten zijn de mooie wedstrijden, waardoor zij bovenaan in de competitie staan. Hoe speelden zij toen? Dit zorgt behalve voor een positief gevoel ook dat ze even op een rijtje zetten, wat zij laten zien wanneer het goed gaat.
Daarnaast is het belangrijk dat zij afspraken maken over hoe zij zich herpakken, stel dat ze toch met 0-1 achter komen te staan. Wanneer ze hiervoor vóóraf oplossingen zoeken, zal dit op het moment zelf makkelijker gaan. Immers je kunt dan nog steeds met 2-1 winnen.
3 x O
In mijn boek Gas en Rem in de sport noem ik dit 3 x O:
- Ontladen (shitzooi)
- Ontspannen (diepe ademhaling)
- Opbouw (bewegen, aandacht naar de bal en de spelsituatie)
Oftewel de spelers zorgen dat ze taakgericht blijven en datgene doen wat vanuit hun rol in het veld verwacht wordt.
“In de Kuip winnen ze altijd”. Laat wat moois zien Feyenoord en wees trots dat je daar staat!
Gas en Rem in de sport - Mentaal sterk coachen
‘GAS en REM in de sport. Mentaal sterk coachen’ is geschreven voor coaches, sporters, ouders, scheidsrechters en begeleiders in de (top)sport.
Het boek gaat over de invloed van emoties (GAS) en gedachten (REM) op prestatiegedrag. Hoe haal je het beste uit jezelf? Hoe stuur je bij met jouw coachgedrag?
Lees hier meer over GAS en REM in de sport. Mentaal sterk coachen.
10 mei 2017 | in de media
Voor boze en teleurgestelde Feyenoord-supporters is er een wijs advies. “Blijf er in geloven”, zegt Daniëlle van der Klein. Sportpsychologe Daniëlle van der Klein zag gisteren in de Kuip de meest uiteenlopende reacties op het verlies van Feyenoord.
Daniëlle:
“Je persoonlijkheid draagt bij aan hoe je reageert als de wedstrijd in zo’n teleurstelling eindigt.”
Omgaan met frustratie
Van der Klein schreef er recent het boek GAS en REM in de sport (meer informatie over het boek vind je hier) over.
“Je voelde rond de wedstrijd een enorme spanning”, zegt ze. “De hele stad stond al dagen op zijn kop. Je persoonlijkheid draagt bij aan hoe je reageert als de wedstrijd in zo’n teleurstelling eindigt.
Sommige supporters vluchtten gisteren letterlijk weg uit de Kuip. Een jongen naast me sloeg keihard tegen het stoeltje voor hem. De één wordt hoorbaar boos, emoties hebben dan de overhand: gas. De ander blijft rustig, is bezig met zijn gedachten: rem. Mensen vinden dat vaak knap, maar misschien zeggen ze van binnen wel hele erge dingen.”
Emotioneel
Ook het wangedrag van supporters in de stad kan Van der Klein verklaren. ,,Als je heel emotioneel wordt, kan het zijn dat je rem niet meer werkt. Normaal zegt het controlesysteem in je hoofd ‘doe rustig, er komt wel weer een nieuwe kans’. Supporters die agenten en ME te lijf gaan, gebruiken hun rationele brein niet. Daarmee denk je logisch na over de gevolgen voor jezelf en de ander.”
En dat laatste kan volgens de sportpsycholoog ook een negatieve uitwerking hebben op de prestatie van Feyenoord tijdens de beslissende competitiewedstrijd. ,,Het wangedrag van de supporters in de stad doet waarschijnlijk iets met de spelers van Feyenoord. Het werkt zeker niet prestatiebevorderend”, verzekert Van der Klein.
Daniëlle:
“Supporters die agenten en ME te lijf gaan, gebruiken hun rationele brein niet.”
“Supporters doen er dus goed aan in het kampioenschap te blijven geloven. Ik verwacht dat de supporters tegen Heracles vanaf minuut één achter de ploeg staan. Dat voelen spelers ook. Het zorgt voor sfeer in de Kuip en dat is op het veld te merken. Ik heb voor mijn boek ook scheidsrechter Kevin Blom gesproken. Hij zei ‘Feyenoord, dat knalt er bovenop. Zoveel mensen, dat maakt je als scheidsrechter scherper’.”
Herpakken
Voor sporters is het volgens Van der Klein zinvol om te weten hoe ze de spanning kunnen verminderen en zich kunnen herpakken tijdens de wedstrijd. Juist als emoties of vertragend werkende gedachten de overhand krijgen. ,,Haal even één keer diep adem. Zorg dat je aandacht blijft bij de bal en de situatie. Dat zorgt voor wat rust en maakt je weer even bewust van wat er moet gebeuren. Het helpt ook als de Feyenoord-spelers helemaal voorbereid zijn op elk scenario, of het nu goed of slecht gaat. Dan weten ze ook de oplossingen en lijkt het of ze het al eens eerder hebben meegemaakt.”
Ondernemer Kees Kremer uit Spijkenisse hoort dagelijks hoe diep de hunkering naar een titel bij zijn personeel zit. De directeur van het containerbedrij KC Trading heeft zelf niet zo veel met voetbal, maar hij snapt hoe belangrijk een kampioenschap voor veel van zijn vijftien werknemers is.
Escaleren
,,Het leeft heel sterk”, zegt hij. ,,Ik probeer dat ook te begrijpen. Komt iemand hier chagrijnig naartoe doordat het even niet gaat met Feyenoord of doordat het verschil met Ajax zo klein is, dan probeer ik dat gedrag te negeren. Anders gaat het al gauw escaleren. Dan denk ik: laat maar, het seizoen is bijna voorbij.”
Nee, nee, niet laten gebeuren, zegt bedrijfsarts Michael Aletrino, Rotterdam- en Feyenoordsupporter. ,,Als het werk onder de spanning lijdt, ga erover in gesprek”, adviseert hij. ,,Als iemand echt niet te genieten is, bespreek dan bijvoorbeeld dat hij de dag na de wedstrijd vrij neemt. Anders loop je het risico dat iemand zich een volgende keer ziek meldt, omdat hij denkt: het maakt ze toch niet uit hoe ik me voel.
Toon je betrokken bij je personeel.’
“Als iemand echt niet te genieten is, bespreek dan bijvoorbeeld dat hij de dag na de wedstrijd vrij neemt..”
– bedrijfsarts Michael Aletrino.
Relatietherapeute Kim Boersema uit Capelle aan den IJssel begrijpt vrouwen die zo’n fanatieke supporter als man hebben volledig. ,,Help, ik heb ook zo’n Feyenoordfan als echtgenoot. Als we uit eten gaan, hoop ik dat Feyenoord heeft gewonnen, anders gaat het uitje mooi niet door.”
Lees hier het oorspronkelijke artikel in het AD: Feyenoord blijf er vooral in geloven.
12 april 2017 | in de media
Martijn Krabbendam van Voetbal International zegt in de studio ‘Natuurlijk moet Feyenoord geen goeroe in huis nemen.’
Ook sprak hij over een ‘Vrouw die gekke dingen met je doet.’
Uuhhh?
Sportpsycholoog in de voetbal
In voetbal wordt al veelvuldig gebruik gemaakt van een sportpsycholoog. Alleen uitspreken dat een kampioenswedstrijd wel wat met je zenuwen doet is weer wat anders.
Je hoeft geen deskundige te zijn, om te zien dat Feyenoord bezweek onder de spanning bij Excelsior. Krabbedam heeft gelijk dat er dan niet per direct een sportpsycholoog moet worden ingevlogen. Als het goed is hebben ze het hele seizoen al mentaal getraind en weten ze hoe ze het volgende week gaan aanpakken.
Hieronder mijn visie
Winnen werkt goed. Dat heeft invloed op de mentale gesteldheid van de spelers en vertrouwen in elkaar. Verlies kan voor onrust zorgen. Tegen het einde van de competitie gaat de druk omhoog. Feyenoord wist dat dit spannende stuk ging komen, dus als het goed is hebben zij zich hier al op voorbereid. Giovanny van Bronckhorst lijkt mij een positief en sympathiek mens wat de spelers zeker zal helpen. Mentaal kunnen ze een paar dingen aanpakken:
Bereid je voor op tegenslag
- Tegendoelpunt in de eerste speelminuten;
- Er vallen belangrijke spelers weg;
- De druk gaat omhoog ‘ze moeten nu winnen’;
- Herstel na een tegendoelpunt.
Richt je op voetbaltaak
Meerdere wedstrijden valt er een doelpunt in de eerste minuut. Dat kan een keertje pech zijn door een onterechte vrije schop. Ik acht de kans groot dat de focus bij aanvang van de wedstrijd nog niet optimaal is. Spelers zorg dat je direct bij aanvang taakgericht bent. Je aandacht gaat naar de bal en de spelers die op dat moment er toe doen.
Natuurlijk is het waardeloos als sterke spelers weg vallen. Toch vertrouw de spelers waar je mee hebt te dealen. Iedere speler is even belangrijk. Maak afspraken hoe je elkaar versterkt.
Spanning reduceren, zin hebben in de wedstrijd en weten hoe je gas geeft en remt. Je ziet Usain Bold niet voor niets een paar keer een diepe ademhaling doen voor de start. Leg vast waar je als team voor gaat (winst dat is logisch) en hoe je dit wilt gaan bereiken. Zoek vooraf al oplossingen voor mogelijke problemen.
Na een tegendoelpunt zie je twee scenario’s: te veel GAS (emotie): ‘kip zonder kop spel’ of te veel REM (denken): tempo is eruit, veilig spelen. Je ziet dan spelers keuzes maken, waardoor je denkt ‘hoe kan dit’.
Een speler als Kuyt kan een team resetten met powerwoorden (hier staan wij als team voor). Daarnaast moeten spelers ook zelf zorgen dat ze in het ‘hier en nu’ spelen en alleen bezig zijn met de spelsituatie van dat moment.
Feyenoord laat wat moois zien!
