Sportpsycholoog in trainingspak samen met de coach op het veld
Deze leerlijn voor talenten van 12 t/m 17 jaar is toegespitst op de mentale aspecten die een rol spelen bij presteren zoals:
- Omgaan met stress en teleurstelling,
- mentaal herstel en het behoud van zelfvertrouwen,
- concentratie en optimale spanning.
Sportpsychologische theorie vanuit het boek GAS en REM in de sport. Mentaal Sterk Coachen, komt terug in fysieke trainingsvormen waarbij de talenten op hun eigen sportplek ervaren wat ‘presteren onder druk’ is.
De Leerlijn Mentaal Topsport is een mentaal coaching programma voor sporters, dat net als bijvoorbeeld conditietraining een vast onderdeel van de trainingsopbouw is. De inhoud wordt aangepast aan de sport en ontwikkelingsniveau/leeftijd van de talenten.
Concreet betekent dit dat de sportpsycholoog naast de coach staat: op het veld, op de baan of langs het bad. Ze staan letterlijk naast elkaar en vermenigvuldigen zo hun kennis, zodat de talenten in hun eigen trainingstaal- en omgeving hun mentale weerbaarheid trainen. Wanneer ze achttien jaar zijn, is hun lichaam en geest klaar voor topsport op mondiaal niveau.
Als jonge topsporter sta je onder druk
Stel je wilt profvoetballer worden of de nieuwe Daphne, Kiki, Ranomi, Sven of Epke en je komt in een RTC, BVO of selectieteam. Je gaat vaker trainen en wordt uitgenodigd voor trainingsstages, wedstrijden in het buitenland. Je ouders rijden je overal heen en investeren geld en tijd in je sport. Je gaat naar trainingen op Papendal en doet mee met de selectiedagen voor Jong Oranje. Er zijn ranking-systemen die bepalen of je in het team blijft of afvalt. De verwachtingen zijn vaak hoog. Je moet je diploma halen op school en daarvoor plannen en organiseren.
Week in, week uit wordt het uiterste van je gevraagd. De coaches willen inzet zien en dat je ervoor gaat. Je ouders ook. Soms moet je afvallen, gespierder worden, meer bewegen, feller zijn, je vaker laten horen, samenwerken, verder springen. De lijst van eisen is eindeloos. Je moet plezier hebben en vooral je best doen. Sowieso heb jij al een grote drive vanuit jezelf. Van jongs af aan, wil je al winnen met alles en het liefst geen fouten maken. Je wilt je ouders en je coach niet teleurstellen en baalt er zelf ook van als het minder gaat. Falen of mogelijke missers blijven soms door je hoofd spoken.
“In topsport verlies je vaker dan je wint, lees ik in een artikel van oud-topsporters Stefan Groothuis, Minke Booij, Peter Blangé en Esther Vergeer. Dat kan een deuk in je zelfvertrouwen geven …”
Die deuken mogen wij als sportpsychologen repareren. Dat lukt gelukkig vaak. Soms moet ik doorverwijzen naar een collega sportpsycholoog met een klinische achtergrond, omdat de deuk al te diep is. Die deuken zijn in mijn optiek vaak te voorkomen. Wanneer sporters structureel leren hoe zij met ‘de prestatiedruk’ om moeten gaan en zowel de coach als ouders inzicht hebben, welke rol zij hierin spelen.
Sportpsycholoog zichtbaar en benaderbaar
Het aanleren van mentale vaardigheden wordt al breed erkend. Echter de mogelijkheden om hiermee als sportpsycholoog aan de slag te gaan, beperkt zich meestal tot incidentele bezoeken. Met de sportinnovatieprijs hoop ik daar in heel Nederland verandering in te brengen. Wel vanuit de visie van Team NL: De coach staat centraal, want die zorgt voor de vertaalslag op de sportplek. Voor topsporters binnen een High Performance programma van een CTO, BVO of talentenacademie wordt het normaal dat er met regelmaat een sportpsycholoog in trainingskleding aanwezig is, die net als de conditietrainer een vast onderdeel van het begeleidingsteam is.
“Het geeft en positief effect op de lange termijn voor de sporters, coaches en ouders. Frustratie en agressie vermindert, focus en vertrouwen groeit. Dit zie je terug in de medaillespiegel.”
De Leerlijn Mentaal Topsport
Iedere maand staat een ander mentaal thema centraal. De coaches en de ouders worden getraind, zodat zij leren hoe zij door hun pedagogisch handelen het prestatiegedrag van het talent positief beïnvloeden. De inhoud van het mentale trainingsprogramma sluit aan op de ontwikkelingsfases van de sporter:
12-13 jaar Vroege adolescentie (puberteit).
De basis. Wie ben ik?
Trainen omvang en belastbaarheid.
Factoren die van invloed kunnen zijn:
– Overgang van basisonderwijs naar de middelbare school;
– Start van een periode van lichamelijke en hormonale verandering.
Ontwikkelen: Zelfinzicht.
14-15 jaar Midden adolescentie:
Verdieping. Wat beslis ik?
Trainen voor hoog niveau.
Factoren die van invloed kunnen zijn:
– (Dis)balans school, topsport, hobby’s, vriendschappen;
– Lichamelijke en hormonale verandering;
Ontwikkelen: Zelfdiscipline.
16-17 jaar Adolescentie (voor volwassenheid):
Verrijking. Waar wil ik heen?
Trainen om te presteren.
Factoren die van invloed kunnen zijn:
– Schoolexamen;
– Gedragsverandering c.q volwassen worden.
Ontwikkelen: Zelfsturing.
“Het is een plan dat wat betreft opzet en omvang nooit ingezet is. Wel heb ik zelf (een deel van) de inhoud uitgevoerd bij S.V.B. Excelsior, Intime Tennis Academy en de Karate Bond.”
Zij bieden de kans om de kwaliteit van de inhoud te verfijnen en te verbeteren.
Inhoud:
Aan het begin van de maand wordt één keer de mentale training verwerkt in de fysieke training, waarbij de coach en de sportpsycholoog de training samen geven. De coach krijgt een samenvatting met: Het doel, de theorie, de didactische opbouw en oefenvormen. In een kort overleg wordt afgestemd wat de belangrijkste mentale punten zijn van de training en worden ideeën gedeeld om de mentale vaardigheden fysiek inzichtelijk te maken. Dit kan bijvoorbeeld door: resultaatgerichte oefeningen, groepsdruk of samenwerkingsopdrachten. De rest van de maand houdt de coach het mentale thema als rode draad voor zijn eigen trainingen. De talenten krijgen zo de kans de mentale vaardigheden te oefenen en in te slijpen.
De op het eerste gezicht eenvoudige fysieke oefenvormen worden doelmatig ingezet voor het aanleren van mentale vaardigheden. Er is gedurende het seizoen een opbouw met:
- Diagnostiek: Mentale screening;
- Interventie: Toepassing mentale vaardigheden;
- Evaluatie: Terugkoppeling en bijsturen.
De nationale Sportinnovator Prijs 2018: Mind your fitness
Er zijn negenendertig innovatieve ideeën ingediend. 4 december 2018 wordt de uitslag bekend gemaakt.
Het innovatie idee: De Leerlijn Mentaal Topsport word gesteund door:
- Rotterdam Topsport
- Dordrecht Topsport
- Nederlandse Volleybal Bond
- Regionaal Talenten Centrum Volleybal
- Karate Bond
- LOOT-school Thorbecke Voortgezet Onderwijs
- Stichting Betaald Voetbal Excelsior
- Intime Tennis Academy
- Hockeyvereniging Leonidas
- Geoffrey Berens Coaching
Nu de jury van de Nationale Sportinnovator Prijs 2018 nog …!